św. Jan od Krzyża

Niniejsza książka to owoc kilkudziesięcioletniego obcowania z tekstami św. Jana od Krzyża oraz sesji u braci dominikanów w ramach Letniej Szkoły Duchowości Chrześcijańskiej pt. „Droga do Boga według św. Jana od Krzyża” w sierpniu 2023 roku w Ustroniu-Hermanicach.

Autor pisze we wstępie:

Zazwyczaj we wstępach kurtuazyjnie życzy się dobrej lektury. A ja chciałbym raczej Cię ostrzec: lepiej tej książki nie czytaj! Dlatego że gdybyś poznał rzeczy święte, najświętsze tajemnice, a potem zmęczony lub – co gorsza – znudzony odłożył ją na półkę, nie byłbyś bez winy. Bo mistyka to zobowiązanie, wieczyste zobowiązanie, które przebija się w teraźniejszość jak gwałtowne zwiastowanie i ogłasza świętość czasu przeznaczeń.

A Bóg przeznaczył „duszę do chwały i określił tę chwałę […] od wieków, zanim ją jeszcze stworzył. To przeznaczenie jest tak właściwe duszy, że żadne zdarzenia przychylne czy przeciwne, wzniosłe czy niskie nie potrafią jej nigdy tego czegoś odebrać, lecz to, co jej Bóg przeznaczył od wieków, będzie posiadała na wieczność” (PD 38, 6).

Huragan takich słów rozbija wszelkie stosowane miary i strąca w otchłanie bez dna. Tu nie można ani siebie ocalić, ani czegoś wygrać, bo człowiek musi być pokonany. A tym, co pokonuje, co zwycięża – jest Miłość. U św. Jana od Krzyża doprowadzona jest ona do szaleństwa. Tym szaleńcem jest przede wszystkim Bóg, który kocha człowieka bardziej niż siebie. A tego nie mógł wytrzymać pewien świetlany gentleman na początku czasów.

Lektura Jana to – jak sam zechciał to nazwać – wydobywanie diamentu duszy z błota, sadzy czy nawarstwień smoły (por. DGK I, 9, 1). Jego słowa to strofy o nieprawdopodobnym pięknie duszy ludzkiej, to kreślenie i wykreślanie słów – słów niesłychanych o Bogu rozmiłowanym: „Bo i któż może opisać to, co On pozwala zrozumieć duszom rozmiłowanym, w których mieszka?

I kto ośmieli się wyrazić słowami to, co On im daje odczuć? Kto wreszcie może wyrazić pragnienia, które w nich wznieca?” (PD prolog, 1).

Jezus zdołał odmienić ludzkie opinie na temat losu – przez nas uznawanego za nieszczęśliwy – tych, którzy nie posiadają bogactwa, władzy ani zaszczytów, nie korzystają z ziemskich dóbr ani przyjemności. Jednym słowem: tych, którzy nic nie mają, niczego nie mogą i nic nie znaczą.

Jego niepozostawiające wątpliwości słowa mogą wydać się nie na miejscu, a nasze kryteria są tak różne, że prowokować mogą jednocześnie pytanie o to, czy to my mylimy się w oglądzie i ocenie funkcjonowania świata, czy też myli się On.

Błogosławieństwa proponują drogę wolności, która wymaga od nas zmiany.

W istocie, pragnąc żyć ubóstwem Błogosławieństw, nie wystarczy zrezygnować z bogactwa, zaszczytów, przyjemności. Trzeba również odrzucić egoizm egzystencji i własnej woli. […] Sens ubóstwa tkwi w głoszeniu Boga jako prawdziwego bogactwa serca.

Nienasycenie dobrami materialnymi nie jest niczym innym, jak skrywaną potrzebą Nieskończoności.

Cel tej książki nie jest teoretyczny. To próba udzielenia pomocy każdemu, kto pragnie poznać miłość Boga, a jednocześnie przypomnieć sobie swoją wartość. Jedynie Jego spojrzenie jest lustrem, w którym można rozpoznać prawdę o swojej kruchości oraz nieocenionym pięknie, którym Bóg obdarzył każde swoje dziecko.

Serce człowieka jest niczym harfa o dziesięciu strunach, z której Bóg wydobywa najszlachetniejsze melodie (por. Ps 33). Dziesięć strun to dziesięć Boskich tchnień, które nadają strukturę ludzkiemu wnętrzu. Niezrozumiały staje się człowiek bez miłości Boga, rozsypuje się i supła niczym zerwane struny, a jeśli próbuje nadać sobie tożsamość, staje się karykaturą samego siebie. Jedynie miłość Boga pozwala mu odkryć nieocenioną wartość, którą ma, i odnaleźć pokój nawet pośród cierpienia.

Niniejsza książka zbudowana jest na wzór Dawidowej liry. Każda struna to jeden z przejawów miłości Boga do człowieka. Miłości, która nadaje tożsamość Jego dzieciom. Dziesięć strun tworzy wielką lirę serca, duchową lirę kinnor. Wśród tych dziesięciu strun można wyróżnić cztery; stanowią one małą lirę duchową. O niej opowiadają ostatnie cztery rozdziały książki. W jej melodie będziemy się wsłuchiwać, patrząc na życie Świętej Teresy z Lisieux. Natomiast pierwsze sześć rozdziałów, czyli sześć strun duszy, wyjaśnią nam Teresa od Jezusa i Jan od Krzyża. Zatem trzech karmelitańskich Doktorów Kościoła odsłoni przed nami pełne brzmienie serca obdarzonego miłością Boga.

Św. Jan od Krzyża okazuje się być dla duszy stęsknionej za Bogiem prawdziwym nawigatorem do Innego Świata.

On nie tylko ma przeczucie, że istnieje coś większego niż otaczająca go rzeczywistość, lecz jest wręcz tego pewny – zna ów świat z Ewangelii, studiów teologicznych, lecz przede wszystkim z własnego doświadczenia. Zaprasza śmiałków, by wsiedli do jego okrętu i odbili od brzegu doczesności ku nieskończonym, boskim horyzontom. Droga będzie długa i niełatwa. W dzień i w nocy; tych drugich będzie o wiele więcej.

Lecz tylko ona prowadzi do celu.

Droga doświadczenia. Trzydziestodniowe rekolekcje ze św. Teresą od Jezusa i św. Janem od Krzyża – to doskonały przewodnik po życiu duchowym, oparty na dziełach karmelitańskich Doktorów Kościoła.

Można go wykorzystać do przeprowadzenia rekolekcji, ubogacić nim dzień skupienia czy pustyni, a nawet uczynić go programem formacyjnym dla grup modlitewnych. Indywidualnie czy we wspólnocie.

Efekt jest zawsze ten sam – z kart tej książki przemawia do nas nie sucha teoria, lecz autentyczne doświadczenie hiszpańskich mistyków

Praktyczny przewodnik modlitwy wewnętrznej, który łączy w sobie solidną doktrynę duchową z prostym, duszpasterskim podejściem.

Książka jest owocem wielu doświadczeń autora jako spowiednika i kierownika duchowego oraz człowieka, który sam żył na co dzień modlitwą i na drogach modlitwy wewnętrznej się uświęcał.

Bł. Maria Eugeniusz od Dzieciątka Jezus w prosty sposób wyjaśnia czytelnikowi podstawowe zagadnienia z życia modlitwy. Powołując się na nauczania św. Jana od Krzyża i św. Teresy od Jezusa tłumaczy, w jaki sposób wiara, nadzieja i miłość związane są z naszym intelektem, pamięcią oraz wolą i w jaki sposób dary Ducha Świętego (dar mądrości, rozumu, rady, męstwa, wiedzy, bojaźni Pańskiej oraz pobożności) stają się światłami „oświecającymi” nasze akty wiary, nadziei i miłości.

Przestrzega też czytelnika przed niewłaściwymi oczekiwaniami wobec modlitwy, związanymi z poszukiwaniem różnych doświadczeń intelektualnych, emocjonalnych czy charyzmatycznych ponieważ Bóg wymyka się naszym wszelkim rozumowym pojęciom.

Jan de Yepes (1542 – 1591) to jedna z najbarwniejszych postaci hiszpańskiego Złotego Wieku. Teolog, mistrz duchowości i założyciel – wraz ze św. Teresą od Jezusa – Zakonu Karmelitów Bosych. Jan osobistym przykładem i siłą duchową wciąż podbija umysły i serca wielu ludzi.

Swoje nauczanie zawarł w traktatach i utworach poetyckich. Życie nie szczędziło mu doświadczeń wrogości, zazdrości i prześladowań. Pasjonująca opowieść o życiu Jana podąża za nim od dzieciństwa naznaczonego ubóstwem, przedstawia okoliczności wyboru drogi życia zakonnego i studiów, a potem towarzyszy mu w podróżach po drogach Hiszpanii, ukazuje liczne fundacje klasztorów i relacjonuje dramatyczne wydarzenia, które stały się przyczyną nocy wiary, stanowiącej – podobnie jak płomień – jeden z sugestywnych symboli w jego poezji.

Autorzy tej książki bardzo prosto i czytelnie omawiają główne pojęcia duchowej doktryny św. Jana od Krzyża. Książka jest swoistą mapą, prostą i czytelną, by uchwycić przesłanie Doktora Mistycznego, ma pomóc, by w lekturze jego dzieł się nie zniechęcić, nie ustać i dobrze je rozumieć.

Czy pragnę zjednoczenia z Bogiem całego mego życia i istnienia? Czy wiem o tym, że Pan Bóg mnie do tego stworzył i powołał, że to jest możliwe? Ale na czym to zjednoczenie polega, czym jest? Na jakiej drodze się urzeczywistnia?

Św. Jan od Krzyża wyjaśnia nam drogę wiary, nadziei i miłości jako noc ciemną, jako drogę poznania i przyjęcia miłości Boga w Jezusie Chrystusie, drogę odpowiedzi na miłość Boga i uwolnienia się od siebie samego dzięki Bogu.

Książka Marca Foleya OCD jest przewodnikiem po ścieżkach wiodących do pełni życia, ukazanych w Nocy ciemnej. 

Autor analizuje kluczowe pojęcia z hiszpańskiego oryginału, ukazując znaczenie, jakie miały w czasach św. Jana i jakie mają obecnie.

Aby zilustrować omawiane zagadnienia, zamieszcza w swej książce inspirujące cytaty z pism rozmaitych autorów, dawnych i współczesnych. 

U siostry Elżbiety od Trójcy Prze­najświętszej zdumiewa wysoki sto­pień otrzymanych darów rozumu i mądrości.

To one pozwoliły jej wniknąć tak głęboko w tajemnicę Trójcy Przenajświętszej i cieszyć się nią prawie nieustannie.

Napisanie książki ojca Michel-Marie Philipon, dominikanina, poprzedziły wieloletnie rozmyślania nad życiem i pismami świętej Elżbiety. Wniknął on głęboko w ich treść i chciał je rozjaśnić w świetle zasad teologii, które znajdujemy u św. Tomasza, a które św. Jan od Krzyża zastosował w kierownictwie dusz kontemplacyjnych.

Czytelnicy odniosą wiele korzyści z lektury tego dzieła, które bardzo żywo i konkretnie przedstawia teologię cnót i darów.

W tym przewodniku po "Pieśni duchowej" św. Jana od Krzyża autor - o. Rafał Myszkowski, karmelita bosy opisuje szeroki kontekst i symbolikę utworu, który przenosi czytelnika najpierw do upalnej Palestyny i jej chłodnych ogrodów, prowadzi przez wody morskie, wysokie góry aż do zaciszy mauretańskich pałaców i terakotowych sypialni.

Książka powinna towarzyszyć wszystkim wyruszającym w poszukiwaniu "ukrywającego się" Boga.

Żywy płomień miłości wznosi się na nieprześcignione wyżyny mistyki chrześcijańskiej.

Aktualnym pozostaje stwierdzenie jednego z dawnych biografów św. Jana od Krzyża: “Czcigodny Ojciec zaczyna tam, gdzie inni wybitni pisarze mistyczni zdają się kończyć”. Dzieło to jest czwartym i ostatnim z wielkich traktatów Doktora Mistycznego.

Ta chronologia niejako tłumaczy także jego wzniosłość. Jednakże nie jest to dzieło odizolowane od trzech poprzednich, tj. Drogi na Górę Karmel, Nocy ciemnej i Pieśni duchowej. W takim bowiem wypadku byłoby zupełnie niezrozumiałe.

Tytuł, z uwagi na symbol, jaki w sobie zawiera (ogień-płomień), jest przedłużeniem symbolu nocy-ciemności i odsyła czytelnika do ksiąg Nocy ciemnej.

Bóg dopuszcza na nas trudy, cierpienia, oschłości, ciemności, byśmy podążając wytrwale tą drogą, mogli się z Nim spotkać.

Właśnie tam On na nas czeka, pragnie nam pomóc, wlać w nasze serca otuchę i przypominać o swojej bezinteresownej miłości, którą najpełniej ukazał na drodze krzyżowej.

Miłość jest światłem, które rozświetla największe ciemności, dodaje skrzydeł i sił, by iść dalej mimo upadków.

Książka jest spojrzeniem na „Modlitwę zakochanej duszy”. Św.Jan od Krzyża – twarzą twarz z Bogiem, Władcą wszystkiego – przedstawia nam duszę jako władczynię wszystkiego, łącznie z samym Bogiem.

Autor Komentarza koncentruje się na wyjaśnianiu tekstów Jana, krok po kroku; zarówno zawartych w nich słów, jak i przebijającego przez nie ducha. W analizie sentencji zachowuje styl Jana.

Zarówno poemat ten, jak i traktat opisują całą drogę duchową człowieka. Święty Jan od Krzyża oddaje jej dramatyzm i piękno w literackiej opowieści ukazującej miłość pomiędzy oblubienicą-duszą a jej Oblubieńcem-Chrystusem.

To dzieło, uznawane za perłę literatury hiszpańskiej, a zarazem cenne świadectwo mistyczne, uzupełnia opis etapów jednoczenia duszy z Bogiem omawianych w innych traktatach.

W Drodze na Górę Karmel Święty Jan od Krzyża ukazuje proces dochodzenia człowieka do wolności duchowej poprzez stopniowe zbliżanie się do Boga, który go wewnętrznie przemienia.

Na podstawie tej koncepcji rozwija oryginalną pedagogię współpracy z łaską poprzez praktykę cnót teologalnych, tj. wiarę, nadzieję, miłość.

Dla niektórych św. Jan od Krzyża wydaje się zbyt surowy i skomplikowany; dla innych zbyt mało chrystocentryczny.

Autor doskonale ukazuje prawdziwego Jana, mocno skupionego na Jezusie, zakochanego w Nim.

Jana, który przez całe życie i nauczanie wskazuje drogę do wewnętrznego wyzwolenia i zjednoczenia z Bogiem. Książka ta pomoże wielu postawić Boga, Jezusa, a zatem miłość w centrum życia.

Duch Karmelu opiera się jakby na dwóch elementach: nieustannej kontemplacyjnej modlitwie i ofiarnej czystej miłości. Ten podwójny aspekt sprzeciwia się wszystkiemu temu, co byłoby formalizmem, rutyną, przeciętnością. Mamy głosić i wypromieniowywać z siebie naszym osobistym, ale również wspólnotowym, stylem bycia świętość Boga, świętość Jezusa, świętość Maryi, świętość Kościoła. To jest w Karmelu najbardziej istotne, stąd mamy w Karmelu tych gigantów świętości. Duch Święty chce pokazać poprzez niektóre postacie, co to znaczy świętość, że On jest w stanie uczynić nas świętymi.

Rozważania różańcowe oparte na tekstach z dzieł mistyka Karmelu św. Jana od Krzyża.

Pieśń duchowa św. Jana od Krzyża to jedno z najcenniejszych dzieł literatury światowej, ukazujące w oryginalnej formie doświadczenie mistyczne, które ze swej istoty jest niewyrażalne.

Mamy nadzieję, że nowy przekład przybliży piękno i głębię "Pieśni duchowej" zarówno czytelnikom, jak i tym, którzy dobrze znają dzieła hiszpańskiego mistyka. 

Autor rozważa różne aspekty głębokiego i oczyszczającego działania Boga, czyli tzw. „nocy ciemnej”.

Książka jest nie tylko interpretacją doktryny Mistrza Karmelu, lecz także zaproszeniem do poddania się Bożemu prowadzeniu, zachętą do odczytywania sensu każdego przeżywanego cierpienia, niepokoju czy lęku oraz nieustępliwego pytania w trudnych chwilach: „Co Bóg pragnie mi przez to odsłonić?”

Skłania do tego, by w naszej konkretnej codzienności podjąć wezwanie: „Miej odwagę stać się tym, kim jesteś w Chrystusie”.

Ta książka mówi o fascynującym świecie wewnętrznym, który wszyscy nosimy w sobie. Świecie, który łączy nas z tym, co najautentyczniejsze w życiu i co najlepsze w nas samych, a przez to z Bogiem. Prowadzeni za rękę przez Jana od Krzyża odważymy się odbyć tę podróż wewnętrzną do innego świata. Podróż, w której wiara będzie naszą przewodniczką, a miłość siłą, która nas porusza.