Duchowość Ojców Pustyni

Odkryj źródła duchowości monastycznej

Sięgnij do fundamentów życia duchowego i poznaj myśl pierwszego mnicha-teologa, który nadał kształt duchowości pustyni. W tym wyjątkowym tomie znajdziesz trzynaście kluczowych pism Ewagriusza z Pontu oraz jego biografię spisaną przez ucznia - Palladiusza.

Tom zawiera kompletny zbiór tekstów ascetycznych, które przez wieki kształtowały duchowość chrześcijańską. To pierwsza tak obszerna prezentacja myśli "filozofa na pustyni" w języku polskim, oparta na najlepszych dostępnych źródłach.

Pogłębione studium ascezy myśli

Drugi tom pism Ewagriusza z Pontu stanowi naturalne dopełnienie jego fundamentalnej nauki ascetycznej. To szczególnie cenne źródło wiedzy o walce duchowej i kształtowaniu życia wewnętrznego.

W tej publikacji odnajdziesz kompleksowe opracowanie nauki o ludzkich myślach - dziedziny, w której Ewagriusz był niekwestionowanym mistrzem. Jego precyzyjny język i systematyczne podejście do życia duchowego ukształtowały tradycję monastyczną na wieki.

Odkryj źródła monastycyzmu i mądrość Ojców Pustyni

Wejdź w fascynujący świat początków życia monastycznego i poznaj dziedzictwo duchowe, które przez wieki kształtowało chrześcijańską duchowość.

W tej wyjątkowej publikacji poznasz św. Antoniego Pustelnika (251-356) - ojca monastycyzmu i człowieka, który zrewolucjonizował podejście do życia duchowego. To nie jest zwykła biografia - to kompendium duchowej mądrości, zawierające zarówno żywot świętego spisany przez św. Atanazego, jak i pisma ascetyczne samego Antoniego.

Co znajdziesz w tej książce?

• Fascynujący żywot św. Antoniego napisany przez św. Atanazego

Apoftegmaty Ojców pustyni są zbiorem anegdot i sentencji przypisywanych pustelnikom i mnichom zaludniającym pustynie egipskie w IV wieku. Należą do wielkiej klasyki literatury chrześcijańskiej. Przez kolejne wieki karmiły one życie duchowe całych pokoleń. 

Teraz po raz pierwszy te pełne mądrości opowiadania zostały opatrzone ilustracjami, dzięki czemu stały się przystępne dla każdego.

Humor rysunków nawiązuje do żywego dowcipu obecnego w słowach Ojców, którzy często w ten sposób wskazywali na bolączki ludzkiej duszy, prowadząc swych i uczniów i naśladowców ścieżkami ku Bogu i prawdziwemu życiu.

Tytułowe powiedzenie: uczą nie mądrzy a doskonali, zawiera krótką syntezę wymogów stawianych osobom, które na Wschodzie nazywano ojcami duchowymi.

To nie wiedza – nawet najobszerniejsza – danego starca decyduje o tym, czy można go uznać za dobrego kierownika. Jeżeli w dzisiejszych czasach jakaś osoba zechce próbować naśladować Ojców Pustyni w kierownictwie duchowym, niech najpierw zrozumie, jaką trudną jest usługa starczestwa.

Nawiązując do przywołanej już wcześniej przypowieści o siewcy, trzeba dodać: jak ziarno, które on sieje, jest dobre. Tak i słowo starca powinno mieć moc, aby wydać w duszy słuchającego owoc trzydziestokrotny, sześćdziesięciokrotny i stukrotny (Mk 4,20).

Niech żadne tytuły i opinie publiczne nie zasłaniają zrozumienia, że wypowiedź Jezusa:. Bądźcie więc wy doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski (Mt 5,58) jest wyzwaniem.

Tylko doskonały może zostać dobrym kierownikiem dla innych.

Apoftegmat jest króciutkim tekstem, najczęściej zbudowanym na zasadzie: ktoś zapytał – ktoś inny odpowiedział.

Uczeń zapytał mistrza – mistrz rzekł to i to. To najstarsza konstrukcja w tym gatunku literackim. Nie jest on właściwy tylko dla chrześcijaństwa, pojawia się też często w tradycji pogańskiej, nią nie będziemy się jednak tu zajmować.

Nazwa tych opowieści pochodzi od greckiego słowa apophtegma, które tłumaczy się jako „wypowiedź, sentencja”.

Apoftegmatów są tysiące i jest to typ literatury duchowej, po Biblii, najbardziej popularny w świecie chrześcijańskim. Były spisywane po grecku, łacinie, syryjsku, koptyjsku, gruzińsku, w języku gyyz, którym posługuje się chrześcijańska Etiopia. Są też ormiańskie i arabskie.

Dzięki przyjaźni i zaufaniu, którymi już od dawna obdarza nas tak nam droga kartuzja, wielka i czysta, trafiły do nas te dwa teksty, które mamy w rękach.

Pierwszy, Wprowadzenie do życia wewnętrznego - wydaje się niemożliwe, by mówić jeszcze prostszym językiem o najwznioślejszych sprawach życia chrześcijańskiego. Jest na tych stronicach jakby ewangeliczna przejrzystość.

Drugi, to 10 krótkich „kazań” wygłoszono pomiędzy 1940 a 1943 rokiem, w strasznych latach wojny. Przedstawiamy je w porządku chronologicznym.

Są one niczym rajskie źródła bijące na pustyni tego świata.

Gdy Augustyn przystępował do pisania swego dzieła poświęconego dziewictwu, w kościelnym piśmiennictwie istniała już długa tradycja literackiego opracowywania tego tematu.

Niemal wszyscy wybijający się, tak głębią teologicznej refleksji jak i literackim kunsztem, chrześcijańscy autorzy tamtej doby, poświęcili specjalnie dziewictwu przynajmniej po jednym utworze. W ich szeregu znajdują się tacy greccy autorzy jak św. Atanazy, św. Grzegorz z Nazjanzu, św. Grzegorz z Nyssy, św. Bazyli z Ancyry czy św. Jan Chryzostom, a wśród reprezentantów łacińskiego Zachodu św. Hieronim i św. Ambroży.

Listę tę zamyka św Augustyn, który chociaż napisał swój traktat w 401 roku, czyli już na początku następnego wieku, to jednak motywy, jakimi się kierował podejmując ów temat, wiążą się bardzo ściśle z sytuacją zaistniałą u schyłku czwartego stulecia.

Czy zastanawiałeś się, jak kształtowały się duchowe fundamenty monastycyzmu zachodniego?

Jakie nauki przekazywali pierwsi Ojcowie Pustyni, które do dziś inspirują duchowość chrześcijańską?

Pierwszy tom monumentalnego dzieła Jana Kasjana, „Rozmowy z Ojcami”, to wyjątkowa podróż w głąb duchowości i mądrości monastycznej. Obejmuje on rozmowy od I do X, które zostały opatrzone wstępem i bogatą bibliografią, co czyni tę publikację nie tylko źródłem inspiracji duchowej, ale także cennym opracowaniem naukowym. Wydawnictwo Benedyktynów z Tyńca, które stoi za tym przekładem, zadbało o najwyższą jakość merytoryczną i edytorską.

Dlaczego warto sięgnąć po tę książkę?

Dlaczego warto sięgnąć po drugi tom „Rozmów z Ojcami"?

Jeśli pierwszy tom „Rozmów" wprowadził nas w fundamenty duchowości monastycznej poprzez nauki o wadach głównych i modlitwie, tom drugi prowadzi jeszcze głębiej – w istotę życia duchowego i relacji międzyludzkich. To nie tylko kontynuacja, ale dopełnienie duchowej mozaiki, której elementy do dziś kształtują zachodnią duchowość.

Co znajdziesz w drugim tomie?

• Rozmowy o doskonałości i czystości (XI-XII) – pogłębione spojrzenie na drogę do świętości
• Fundamentalne rozważania o łasce Bożej (XIII) – wyjątkowy tekst podejmujący dialog z myślą św. Augustyna
• Wykład o wiedzy duchowej (XIV) – podstawy późniejszej praktyki lectio divina
• Nauki o charyzmatach (XV) – mądre rozróżnienie między darami duchowymi a świętością życia
• Traktat o przyjaźni (XVI) – klasyczny temat ujęty w kontekście walki z gniewem
• Rozważania o przyrzeczeniach (XVII) – praktyczna mądrość w podejmowaniu zobowiązań

Rozmowy z Ojcami, tom III: Duchowa mądrość pustyni w praktyce. Ostatnia część monumentalnego dzieła Jana Kasjana

Czy zastanawiałeś się...

• Jak pierwsi mnisi radzili sobie z pokusami i wątpliwościami duchowymi?
• W jaki sposób starożytna mądrość monastyczna może pomóc współczesnemu człowiekowi w rozwoju duchowym?

Wyjątkowe dzieło duchowości monastycznej

W trzecim, wieńczącym serię tomie "Rozmów z Ojcami", Jan Kasjan prowadzi nas przez kolejne siedem fascynujących rozmów (XVIII-XXIV), które stanowią kwintesencję duchowej mądrości pierwszych wieków chrześcijaństwa.

Rozmowa XVI Kasjana z abba Józefem O przyjaźni, którą w nowym przekładzie publikujemy w niniejszym tomie (jako zwiastun edycji drugiej części Rozmów), jest bez wątpienia traktatem wyjątkowym w całej literaturze wczesnochrześcijańskiej.

Przyjaźń to temat niezwykle istotny dla właściwego rozwoju każdego człowieka, na wszelkich płaszczyznach, w tym również duchowej. Stąd temat ten podejmowany był już szeroko w dziełach autorów starożytnych. Jego wagę dostrzegali również Ojcowie Kościoła, jak Klemens Aleksandryjski, Jan Chryzostom, Ambroży, Hieronim, Augustyn.

Jest jednak rzeczą interesującą, że aż do czasów Jana Kasjana, żaden z autorów chrześcijańskich nie poświęcił przyjaźni osobnej rozprawy.

Prezentowana w niniejszej książeczce Rozmowa XIV. O wiedzy duchowej dotyczy pewnego szczególnego sposobu modlitwy i lektury Pisma Świętego.

Tekst rozmowy dotyczy zdobywania wiedzy duchowej, czyli tej najtrudniej dostępnej, poprzez wytrwałą medytację Pisma Świętego.

Niemożliwe jest owocne dążenie do wiedzy duchowej, czyli właściwego zrozumienia Pisma Świętego, jeśli nie prowadzi się jednocześnie takiego życia, które zmierza do wykorzenienia wad i wzrostu cnót.

Z chwilą gdy obecność Ducha Bożego ujawniała się w którymś z miesz­­kańców pustyni, można było szanować go ze względu na Boga i na­­zywać go abba. Ta obecność okazywała się przede wszystkim przez dar słowa. Ostatecznie więc abba nie znaczy nic innego niż: ojciec duchowy, przez którego Bóg mówi.

Abba Mojżesz któregoś dnia zobaczył Ducha Świętego zstępującego na jego ucznia Zachariasza; odtąd zaczął zwracać się do niego, jak do swego ojca duchowego: „Powiedz mi, co mam robić... bo widziałem Ducha zstępującego na ciebie i od tej chwili czuję konieczną potrzebę, by się ciebie radzić”.

Takie jest pochodzenie apoftegmatów i sekret ich niezwykłej popularności we wszystkich czasach i we wszystkich krajach. Pierwsi pustelnicy egipscy, zaprowadzeni przez Ducha na pustynię śladem Jezusa, zostali napełnieni Jego darami i stali się dla swych braci żywymi obrazami świętości, mądrości, dobroci i miłosierdzia Bożego.

.

Oglądani z daleka, poznawani przez syntetyczne relacje historyków Kościoła, pierwsi egipscy mnisi zlewają się w jedną szaroburą masę: wszystko to zakapturzone, wszystko ucieka od ludzi, pości, umartwia się i podobno z jakiejś niejasnej racji ma blisko do Pana Boga. Cóż, równie bezkształtnie wygląda każda grupa ludzka, albo i każdy gatunek stworzeń, widziany z zewnątrz.

Oprócz informacji rzetelnych składają się na taki obraz także bajki, nieporozumienia i rzadko kwestionowane tzw. poglądy obiegowe. Mamy takie poglądy i przekonania o różnych narodach, mamy i o grupach zawodowych. Ojcowie Pustyni dzielą po prostu wspólny los wszystkich „obcych”. I jak człowiek, który na przykład doskonale wie od dziecka, „jacy są Niemcy”, a kiedy wreszcie pojedzie do Niemiec, zaczyna odkrywać, że są – jak wszyscy ludzie – bardzo różni, tak i ten dopiero, kto zawiera bliższą znajomość z Ojcami, zaczyna odkrywać różnice: usposobień, charakterów, stylu pobożności.

Płyty w formacie AUDIO zawierają 116 apoftegmatów. Czyta Edward Linde-Lubaszenko. Całkowity czas nagrania: 91 min.

Słowo apophthégma – apoftegmat, sentencja, wypowiedź, pochodzi od greckiego czasownika apophthéngomai – „wypowiadać, wygłaszać” i występuje po raz pierwszy w Hellenikach Ksenofonta. Można by podać takie określenie apoftegmatu: jest to zgrabna, dowcipna, cięta wypowiedź, z jakimś przynajmniej ogólnym określeniem okoliczności jej wygłoszenia (kto, kiedy, dlaczego).

Źródło to książka zrodzona z fascynacji i tęsknoty. Fascynacji światem mistrzów duchowej ascezy, zamieszkujących egipską pustynię III–VII wieku, i tęsknoty za tym, co uczyniło ich ludźmi wrażliwymi, odważnymi i szczęśliwymi. 

Barsanufiusz i Jan (VI w.), byli pustelnikami, którzy żyli na terenie klasztoru Abba Seridosa w rejonie Gazy (Palestyna). Zwracano się do nich z pytaniami dotyczącymi wyjaśnienia zarówno poważnych problemów duchowych jak i praktycznych zagadnień dnia codziennego. W taki sposób powstał niezwykły korpus Listów, w którym, jak w zwierciadle, możemy zobaczyć nie tylko odbicie odległej epoki, ale także nasze codzienne sprawy. Do spadkobierców duchowych obydwóch Starców należy m.in. znany już polskiemu Czytelnikowi Doroteusz z Gazy.