Klasyka duchowości

Jan Klimak miał posiadać wyjątkowe wykształcenie i wiedzę. Pozostawił po sobie niezwykłe dzieło, Drabinę raju, które jest zarysem drogi do świętości. Napisał je na prośbę przełożonego sąsiedniego monasteru z Raithau.

W swojej pisarskiej i teologicznej koncepcji odwołuje się do wizji Jakuba, który uciekając przed Ezawem, zasnął w drodze: We śnie ujrzał drabinę opartą na ziemi, sięgającą swym wierzchołkiem nieba, oraz aniołów Bożych, którzy się wspinali i schodzili po niej na dół (Rdz 28,12).

Do tego zdarzenia nawiązuje Jezus w rozmowie z Natanaelem: Zobaczysz jeszcze więcej niż to (…). Ujrzycie niebiosa otwarte i aniołów Bożych wstępujących i zstępujących nad Syna Człowieczego (J 1,50–51).

Drabina staje się dla pisarza obrazem zstępowania Boga ku człowiekowi, a przede wszystkim wędrówki człowieka ku Bogu, która przypomina wspinanie się po trzydziestu szczeblach. Stanowią one literacką metaforę, ale też oddają osobiste doświadczenie duchowe autora, który przez czterdzieści lat prowadził życie pustelnicze

Święty Josemaría zrozumiał, iż posłannictwo ludzi ochrzczonych polega na wynoszeniu Krzyża Chrystusowego ponad wszelką rzeczywistość ludzką i odczuł w swoim wnętrzu żarliwe wezwanie do ewangelizacji wszystkich środowisk.

Bez wahania przyjął zaproszenie, które Jezus skierował do apostoła Piotra: Duc in altum! Przekazał je całej swojej duchowej rodzinie, ażeby wnosiła do Kościoła bezcenny wkład komunii i służby apostolskiej.

Trzyletni program comiesięcznego odnowienia aktu zawierzenia się Chrystusowi przez ręce Maryi.

Ta książka adresowana jest do osób, które już odbyły trwające trzydzieści trzy dni rekolekcje i dokonały aktu zawierzenia, a teraz pragną zgłębiać zaproponowaną przez św. Ludwika duchowość i żyć nią jeszcze bardziej poprzez regularne comiesięczne odnawianie raz złożonej deklaracji.

Takim osobom proponujemy trzyletni program comiesięcznego odnowienia aktu zawierzenia.

Treść poszczególnych lat odpowiada trzem zagadnieniom rozwijanym w „Traktacie o prawdziwym nabożeństwie do Najświętszej Maryi”:
- rok pierwszy – tajemnica Jezusa Chrystusa, który jest celem i kresem naszego pielgrzymowania;
- rok drugi – Najświętsza Maryja Panna, droga prowadzącą do Chrystusa;
- rok trzeci – tożsamość prawdziwych czcicieli Najświętszej Dziewicy Maryi.

Wynoszenie świata ku Bogu i przemienianie go od wewnątrz – oto ideał ukazywany przez św. Josemaríę. On przypomina wam o potrzebie przezwyciężenia lęku przed kulturą materialistyczną zagrażającą tożsamości uczniów Chrystusa.

Lubił on podkreślać, że wiara chrześcijańska sprzeciwia się konformizmowi i wewnętrznej bierności.

Idąc jego śladami, szerzcie w społeczeństwie, niezależnie od rasy, klasy, kultury lub wieku świadomość, iż wszyscy jesteśmy powołani do świętości.

Publikacja Nad księgami opata Jana o naśladowaniu Chrystusa zawiera tekst O naśladowaniu Chrystusa oraz komentarz s. Małgorzaty Borkowskiej OSB.

W historii chrześcijaństwa mamy kilka dzieł literackich, które pochodzą ze środowisk monastycznych, czytane są powszechnie do dzisiaj, i szczególnie silnie wpłynęły na ukształtowanie się naszej duchowości, gdyż dały wyraz ludzkiej tęsknocie za Bogiem.

Najstarsze z nich to Księga starców i narosła wokół niej literatura egipskiej pustyni. Dalej, Wyznania św. Augustyna; zaliczam je do literatury monastycznej, gdyż autor był wedle ówczesnych pojęć mnichem, chociaż w mieście; założył nawet wspólnotę, napisał dla niej regułę, i jak większość Ojców Kościoła został biskupem z mnicha właśnie.

Następna jest Reguła św. Benedykta; jej nauka, ale przede wszystkim jej praktyka w niezliczonych wspólnotach, kształtowała życie chrześcijańskie (jak pisze Rowan Williams) przez sam fakt, że ukształtowała mnóstwo osobowości, które z kolei kształtowały społeczeństwo. Czwarta jest księga O naśladowaniu Chrystusa.

Najwcześniejsze rękopiśmienne kopie Naśladowania pochodzą z Włoch i oczywiście nie są przez kopistów wyraźnie datowane. Ponieważ jednak cechy pisma i szczegóły wykonania pozwalają datować średniowieczne rękopisy z dużą dokładnością, jest pewne, że najstarsza zachowana kopia (podkreślmy: kopia już, nie pierwopis autorski), sporządzona w Vercelli i tam do dziś przechowywana, powstała między rokiem 1280 a 1330. Nie później. Otóż nawet koniec tego przedziału czasowego to jeszcze równe pół wieku przed przyjściem na świat Tomasza a Kempis (1380-1471), któremu na północny wschód od Alp przypisuje się do dzisiaj autorstwo tej księgi; a blisko sto lat przed jego dojrzałą działalnością pisarską.

Złoty łańcuch należy do najbardziej znanych dzieł Akwinaty. Jeden z wybitnych angielskich tłumaczy tego dzieła napisał, że „ukazuje ono mistrzowskie opanowanie wszystkich zagadnień teologicznych”.

Księga obejmuje obszerny zbiór tekstów patrystycznych odpowiednio powiązanych i uporządkowanych, tak że tworzą jeden wspólny komentarz do czterech Ewangelii. Święty Tomasz, czerpiąc z bogatego skarbca dokumentów soborowych pierwszych wieków chrześcijaństwa oraz z pism wschodnich i zachodnich ojców Kościoła, pozwala odkryć głębię poszczególnych fragmentów Ewangelii.

„Moim celem w tej pracy - pisze wielki Doktor Kościoła - nie było jedynie oddanie dosłownego sensu danego fragmentu, lecz również uwypuklenie jego znaczenia mistycznego; pragnę nie tylko zwalczać istniejące błędy, lecz również utwierdzać prawdę katolicką. Wydaje się to potrzebne, ponieważ z Ewangelii w sposób szczególny czerpiemy normy wiary katolickiej, jak również reguły postępowania dla całego chrześcijańskiego życia”.

Niniejszy tom stanowi obszerny wybór z Tomaszowego dzieła, uporządkowany w taki sposób, że poszczególne komentarze przyporządkowane są perykopom ewangelicznym na niedziele i święta całego roku liturgicznego.

Dzięki temu księga ta może być doskonałą pomocą w osobistej medytacji nad Ewangelią. Może również posłużyć jako świetna pomoc kaznodziejska!

W historii chrześcijaństwa mamy kilka dzieł literackich, które pochodzą ze środowisk monastycznych, czytane są powszechnie do dzisiaj i szczególnie silnie wpłynęły na ukształtowanie się naszej duchowości, gdyż dały wyraz ludzkiej tęsknocie za Bogiem.

Jednym z takich dzieł jest Naśladowanie Chrystusa, które jak się okazuje mylnie przypisywane jest kanonikowi Tomaszowi z Kempen (1380–1471?) będącemu wyłącznie kopistą traktatu. Najwcześniejsze rękopiśmienne kopie Naśladowania pochodzą z Włoch i oczywiście nie są przez kopistów wyraźnie datowane. 

Ponieważ jednak cechy pisma i szczegóły wykonania pozwalają datować średniowieczne rękopisy z dużą dokładnością, jest pewne, że najstarsza zachowana kopia (podkreślmy: kopia już, nie pierwopis autorski), sporządzona w Vercelli i tam do dziś przechowywana, powstała między rokiem 1280 a 1330. Nie później. Otóż nawet koniec tego przedziału czasowego to jeszcze równe pół wieku przed przyjściem na świat Tomasza a Kempis, któremu na północny wschód od Alp przypisuje się do dzisiaj autorstwo tej księgi; a blisko sto lat przed jego dojrzałą działalnością pisarską.

Treścią tej książki jest afirmacja wyboru Boga, tak pełna i radykalna, że mnóstwo czytelników widzi w niej po prostu negację wszelkich ludzkich wartości. Ale co w takim razie powiedzieć o Ewangelii, w której Chrystus wyraźnie żąda tak pełnego postawienia Go na czele swoich miłości, żeby w porównaniu z Nim każda inna miłość, nawet do własnego życia, była jakby odrzuceniem?

Książka należy do kanonu literatury chrześcijańskiej. Dzieło, które uczyniło dwudziestokilkuletnią karmelitankę, św. Teresę od Dzieciątka Jezus, Doktorem Kościoła.

W nim opisuje swoją "małą drogę" prowadzącą do zbawienia. Słuchając Teresy, czytelnik odczuwa pokrewieństwo, uznając swoje własne ubóstwo i bogactwo nadziei pokładanej w Jezusie. "Dzieje duszy" są książką, która rozpala miłość i pozwala mieć nadzieję.

Z wielką radością oddajemy w ręce Czytelników tom 100. serii Źródła Monastyczne: Reguły (De institutis coenobiorum) świętego Jana Kasjana.

Dzieło, które czytelnik bierze do ręki, ma swoje wyjątkowe miejsce w literaturze ascetycznej. Ten obszerny traktat powstały w południowej Galii w latach 420–424 kształtował zachodnią myśl monastyczną przez długie lata, między innymi wywarł wpływ na dwa najważniejsze teksty łacińskiej normatywy  klasztornej: Regułę Mistrza oraz Regułę św. Benedykta.

Znakomity XVI-wieczny traktat o modlitwie i medytacji autorstwa św. Piotra z Alkantary, hiszpańskiego franciszkanina, kapłana, ascety i mistyka. Klasyczne dzieło katolickiej literatury ascetycznej, będące jednym z owoców złotego wieku mistyki hiszpańskiej.

Przeczytałem wiele dzieł zajmujących się tym tematem i zebrałem z nich to, co najlepsze i najpożyteczniejsze. Niech Bóg obraca to na korzyść tych, co Go szukają, bo inni nic tu dla siebie nie znajdą. Wszystko zaś niech będzie na cześć i chwałę Jezusa Pana Naszego, od którego pochodzi wszystko dobro. Św. Piotr z Alkantary

Kolejne, dwudzieste już wydanie Drogi Św. Josemaría Escrivá . Pierwsze wydanie ukazało się w Londynie w 1966 r., a dopiero 4. wydanie zostało wydane w Polsce w roku 1982.

Droga, owoc pracy kapłańskiej, którą św. Josemaría Escrivá rozpoczął w 1925 roku, pojawia się po raz pierwszy w 1934 r. (w Cuenca, Hiszpania) pod tytułem Consideraciones Espirituales. W następnym wydaniu -zrealizowanym w Walencji w 1939-, książka, w sposób widoczny rozszerzona, otrzymuje już swój ostateczny tytuł: Camino.

Droga ma styl bezpośredniego, serdecznego dialogu, w którym czytelnik jest stawiany wobec wymagań Bożych w atmosferze zaufania i przyjaźni. Kiedy została opublikowana we Włoszech, L'Osservatore Romano komentował: „Prałat Escrivá de Balaguer napisał coś więcej niż arcydzieło: pisał prosto z serca i prosto do serca trafiały krótkie teksty, z których składa się Droga”.

Cenny wybór myśli i pouczeń duchowych na każdy dzień roku - autorstwa gorliwego biskupa i wybitnego Polaka, który przewodził Kościołowi w Przemyślu w przełomowych latach 1900-1924, gdy Polska wśród historycznych burz odzyskiwała niepodległość, a świat wstrząsany był dramatem wojen i rewolucji oraz inwazją bezbożnych ideologii.

Św. Jan Paweł II najpierw beatyfikował, a następnie kanonizował tego wiarygodnego świadka Chrystusa.

Lektura tekstów św. Bpa Pelczara może być dla nas dzisiaj cennym przewodnikiem oraz drogowskazem na zawiłych drogach współczesności. Bo to skarbiec mądrych rad i wskazówek na temat grzechu, nawrócenia, pokuty oraz innych ważnych aspektów życia chrześcijańskiego.

„Księga Starców” (Gerontikon) to najstarszy zbiór nauk wczesnych monastycznych „ojców”, pierwsza zachowana próba spisania mądrości pustyni.

W czasie jej spisywania mądrość ta mogła sobie liczyć około stu lat, więc było to dwa lub trzy pokolenia doświadczeń. I już wtedy była na tym poziomie znajomości praw rządzących życiem duchowym i ludzką psychiką, na którym trwa nadal. Jakiś pustelnik, może mnich wędrowny, postanowił sobie, że zamiast chodzenia jak dotąd do ojców po słowo, lepiej będzie mieć ich nauki dostępne i powielone na piśmie, więc on je spisze.

Czytelnik dostaje do ręki zapis konferencji wygłaszanych w klasztorze w Żarnowcu w latach 2018–2021 przez s. Małgorzatę Borkowską i następnie spisanych. Stąd nieco gawędziarski charakter tej książki. Jest ona mimo to częścią większego cyklu komentującego najważniejsze dzieła literatury monastycznej, które miały szczególny wpływ tak na rozwój życia zakonnego w chrześcijaństwie, jak i na kulturę chrześcijańską w ogóle. Są to, w chronologicznym porządku powstawania: Księga Starców, Reguła św. Benedykta i księga O naśladowaniu Chrystusa. Jeśli dodamy Wyznania św. Augustyna, otrzymamy właściwie komplet najsłynniejszych w Kościele zapisów odwiecznej tęsknoty ludzkiej do Boga.

Apoftegmaty Ojców pustyni są zbiorem anegdot i sentencji przypisywanych pustelnikom i mnichom zaludniającym pustynie egipskie w IV wieku. Należą do wielkiej klasyki literatury chrześcijańskiej. Przez kolejne wieki karmiły one życie duchowe całych pokoleń. 

Teraz po raz pierwszy te pełne mądrości opowiadania zostały opatrzone ilustracjami, dzięki czemu stały się przystępne dla każdego.

Humor rysunków nawiązuje do żywego dowcipu obecnego w słowach Ojców, którzy często w ten sposób wskazywali na bolączki ludzkiej duszy, prowadząc swych i uczniów i naśladowców ścieżkami ku Bogu i prawdziwemu życiu.

Nowe wydanie Dziejów duszy to książka adresowana zarówno do tych, którzy jeszcze nie odkryli niezwykłej postaci św. Teresy od Dzieciątka Jezus, jak i tych, którzy pragną mieć w zasięgu ręki najcenniejsze słowa, które zapisała w Rękopisach autobiograficznych, w listach, poezji, ostatnich rozmowach, modlitwach, świadectwach jej mądrości i świętości utrwalone przez Karmelitanki Bose z Lisieux.

W swoim życiu Teresa odkryła „nowe światła, ukryte i tajemnicze znaczenia” (Rps A 83v) i otrzymała od Nauczyciela ową „naukę miłości”, którą później w tak niezwykle oryginalny sposób wyraziła w swoich pismach (por. Rps B 1r). Nauka ta jest wyrazistym świadectwem jej poznania tajemnicy Królestwa oraz jej osobistego doświadczenia łaski. Można ją uznać za szczególny charyzmat ewangelicznej mądrości, którą Teresa, podobnie jak wielu innych świętych i nauczycieli wiary, zaczerpnęła z modlitwy (por. Rps C 36r).

Komentarz Cyryla do Pierwszego Listu Apostoła Pawła do Koryntian to dzieło o niezwykle zróżnicowanej treści, oferujące doskonałą kopalnię wiedzy dla każdego, kto chciałby nauczyć się i doświadczyć, jak po mistrzowsku można aktualizować biblijne przesłanie.

Cyryl Aleksandryjski to jeden z najważniejszych teologów epoki patrystycznej. Autor przedstawia nam pierwsze polskie tłumaczenie zachowanych fragmentów komentarza, oparte na własnych najnowszych wydaniach krytycznych tekstu.

Przekład poprzedzony został obszernym wstępem i jest opatrzony szczegółowymi objaśnieniami.

Juliana z Norwich jest uważana za jedną z najważniejszych mistyczek i teolożek obok św. Katarzyny ze Sieny i św. Teresy z Ávila. Żyła w XIV wieku w Anglii. Kiedy w 1373 roku ciężko zachorowała i była przekonana o zbliżającej się śmierci, otrzymała szesnaście cudownych objawień, po których wyzdrowiała i stała się pustelnicą.

Wizje te, opatrzone jej komentarzem, znane są dzisiaj jako Objawienia Bożej miłości.

Księga ta zawiera pełne nadziei przesłanie, że jesteśmy kochani przez Boga i że czuwa nad nami Jego opatrzność. Pięć wieków przed św. Faustyną Kowalską Juliana głosiła światu prawdę o miłosierdziu Ojca znoszącym wszelki grzech i ogarniającym wszystkich. W jej objawieniach można ponadto przeczytać o macierzyństwie Boga i o nadziei zbawienia dla każdego, a więc o tym wszystkim, co rozwija współczesna teologia. Jej pogodne, dające otuchę wizje stają się aktualne i potrzebne szczególnie dzisiaj – tak jak św. Faustyna mówiła: „Jezu, ufam Tobie”, tak Juliana wielokrotnie powtarzała: „Wszystko będzie dobrze”, bo tak objawił jej Pan.

Święty Augustyn według niektórych badaczy miał wygłosić od trzech do czterech tysięcy kazań, z których do naszych czasów zachowało się niespełna czterysta.

Kazania w tłumaczeniu ks. Antoniego Żurka – zebrane w tym tomie – to 59 kazań i katechez, dla których punktem wyjścia lub osnową jest tekst Ewangelii według św. Mateusza.

Mają one różny charakter i zostały wygłoszone w różnych okolicznościach, w wielu miejscach oraz na przestrzeni wielu lat. Niektóre z tych okoliczności udało się uściślić, w przypadku innych można tylko podać przybliżone dane. Z dużą dozą pewności można jedynie przyjąć, że wszystkie powstały w okresie biskupiej posługi Augustyna z Hippony.

Tytułowe powiedzenie: uczą nie mądrzy a doskonali, zawiera krótką syntezę wymogów stawianych osobom, które na Wschodzie nazywano ojcami duchowymi.

To nie wiedza – nawet najobszerniejsza – danego starca decyduje o tym, czy można go uznać za dobrego kierownika. Jeżeli w dzisiejszych czasach jakaś osoba zechce próbować naśladować Ojców Pustyni w kierownictwie duchowym, niech najpierw zrozumie, jaką trudną jest usługa starczestwa.

Nawiązując do przywołanej już wcześniej przypowieści o siewcy, trzeba dodać: jak ziarno, które on sieje, jest dobre. Tak i słowo starca powinno mieć moc, aby wydać w duszy słuchającego owoc trzydziestokrotny, sześćdziesięciokrotny i stukrotny (Mk 4,20).

Niech żadne tytuły i opinie publiczne nie zasłaniają zrozumienia, że wypowiedź Jezusa:. Bądźcie więc wy doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski (Mt 5,58) jest wyzwaniem.

Tylko doskonały może zostać dobrym kierownikiem dla innych.

Zbiór listów św. Hieronima zawiera 154 pisma, które powstały w latach 374-419, to znaczy od czasu jego przybycia do Antiochii Syryjskiej (po opuszczeniu mniszej wspólnoty w Akwilei, a przed udaniem się na pustynię Chalkis) aż do końca życia.

Są one niewątpliwie tak ważne, iż należy je umieścić zaraz po jego największym dziele - po tłumaczeniu Pisma Świętego na język łaciński - po Wulgacie. Powodem takiego znaczenia są przede wszystkim zagadnienia, które listy poruszają, oraz wykwintny, pełen krasomówczego piękna styl pisarski autora.

Listy zajmują cenne miejsce w twórczości piśmienniczej św. Hiero­nima. On sam miał tego świadomość, skoro umieścił je w wykazie swej twórczości pisarskiej. Zbiór Hieronimowych listów zawiera 154 pisma, które powstały w latach 374-419, to znaczy od czasu jego przybycia do Antiochii Syryjskiej (po opuszczeniu mniszej wspólnoty w Akwilei, a przed udaniem się na pustynię Chalkis) aż do końca życia.

Apoftegmat jest króciutkim tekstem, najczęściej zbudowanym na zasadzie: ktoś zapytał – ktoś inny odpowiedział.

Uczeń zapytał mistrza – mistrz rzekł to i to. To najstarsza konstrukcja w tym gatunku literackim. Nie jest on właściwy tylko dla chrześcijaństwa, pojawia się też często w tradycji pogańskiej, nią nie będziemy się jednak tu zajmować.

Nazwa tych opowieści pochodzi od greckiego słowa apophtegma, które tłumaczy się jako „wypowiedź, sentencja”.

Apoftegmatów są tysiące i jest to typ literatury duchowej, po Biblii, najbardziej popularny w świecie chrześcijańskim. Były spisywane po grecku, łacinie, syryjsku, koptyjsku, gruzińsku, w języku gyyz, którym posługuje się chrześcijańska Etiopia. Są też ormiańskie i arabskie.