Książki - KSIĘGARNIA

„Księga Starców” (Gerontikon) to najstarszy zbiór nauk wczesnych monastycznych „ojców”, pierwsza zachowana próba spisania mądrości pustyni.

W czasie jej spisywania mądrość ta mogła sobie liczyć około stu lat, więc było to dwa lub trzy pokolenia doświadczeń. I już wtedy była na tym poziomie znajomości praw rządzących życiem duchowym i ludzką psychiką, na którym trwa nadal. Jakiś pustelnik, może mnich wędrowny, postanowił sobie, że zamiast chodzenia jak dotąd do ojców po słowo, lepiej będzie mieć ich nauki dostępne i powielone na piśmie, więc on je spisze.

Czytelnik dostaje do ręki zapis konferencji wygłaszanych w klasztorze w Żarnowcu w latach 2018–2021 przez s. Małgorzatę Borkowską i następnie spisanych. Stąd nieco gawędziarski charakter tej książki. Jest ona mimo to częścią większego cyklu komentującego najważniejsze dzieła literatury monastycznej, które miały szczególny wpływ tak na rozwój życia zakonnego w chrześcijaństwie, jak i na kulturę chrześcijańską w ogóle. Są to, w chronologicznym porządku powstawania: Księga Starców, Reguła św. Benedykta i księga O naśladowaniu Chrystusa. Jeśli dodamy Wyznania św. Augustyna, otrzymamy właściwie komplet najsłynniejszych w Kościele zapisów odwiecznej tęsknoty ludzkiej do Boga.

Z wielką radością oddajemy w ręce Czytelników tom 100. serii Źródła Monastyczne: Reguły (De institutis coenobiorum) świętego Jana Kasjana.

Dzieło, które czytelnik bierze do ręki, ma swoje wyjątkowe miejsce w literaturze ascetycznej. Ten obszerny traktat powstały w południowej Galii w latach 420–424 kształtował zachodnią myśl monastyczną przez długie lata, między innymi wywarł wpływ na dwa najważniejsze teksty łacińskiej normatywy  klasztornej: Regułę Mistrza oraz Regułę św. Benedykta.

Zbiór listów św. Hieronima zawiera 154 pisma, które powstały w latach 374-419, to znaczy od czasu jego przybycia do Antiochii Syryjskiej (po opuszczeniu mniszej wspólnoty w Akwilei, a przed udaniem się na pustynię Chalkis) aż do końca życia.

Są one niewątpliwie tak ważne, iż należy je umieścić zaraz po jego największym dziele - po tłumaczeniu Pisma Świętego na język łaciński - po Wulgacie. Powodem takiego znaczenia są przede wszystkim zagadnienia, które listy poruszają, oraz wykwintny, pełen krasomówczego piękna styl pisarski autora.

Listy zajmują cenne miejsce w twórczości piśmienniczej św. Hiero­nima. On sam miał tego świadomość, skoro umieścił je w wykazie swej twórczości pisarskiej. Zbiór Hieronimowych listów zawiera 154 pisma, które powstały w latach 374-419, to znaczy od czasu jego przybycia do Antiochii Syryjskiej (po opuszczeniu mniszej wspólnoty w Akwilei, a przed udaniem się na pustynię Chalkis) aż do końca życia.

Jaka jest prawdziwa tożsamość kobiety i mężczyzny? Czym naprawdę jest miłość małżeńska? Jakie role małżonkowie pełnią w związku? Jak się dogadywać i owocnie kłócić? Jak dać szczęście swojemu małżonkowi? Czym jest małżeński seks? Jak naprawiać trudne relacje małżeńskie?

O. Adam Szustak wskazuje odpowiedzi na te i wiele innych pytań!

Publikacja Nad księgami opata Jana o naśladowaniu Chrystusa zawiera tekst O naśladowaniu Chrystusa oraz komentarz s. Małgorzaty Borkowskiej OSB.

W historii chrześcijaństwa mamy kilka dzieł literackich, które pochodzą ze środowisk monastycznych, czytane są powszechnie do dzisiaj, i szczególnie silnie wpłynęły na ukształtowanie się naszej duchowości, gdyż dały wyraz ludzkiej tęsknocie za Bogiem.

Najstarsze z nich to Księga starców i narosła wokół niej literatura egipskiej pustyni. Dalej, Wyznania św. Augustyna; zaliczam je do literatury monastycznej, gdyż autor był wedle ówczesnych pojęć mnichem, chociaż w mieście; założył nawet wspólnotę, napisał dla niej regułę, i jak większość Ojców Kościoła został biskupem z mnicha właśnie.

Następna jest Reguła św. Benedykta; jej nauka, ale przede wszystkim jej praktyka w niezliczonych wspólnotach, kształtowała życie chrześcijańskie (jak pisze Rowan Williams) przez sam fakt, że ukształtowała mnóstwo osobowości, które z kolei kształtowały społeczeństwo. Czwarta jest księga O naśladowaniu Chrystusa.

Najwcześniejsze rękopiśmienne kopie Naśladowania pochodzą z Włoch i oczywiście nie są przez kopistów wyraźnie datowane. Ponieważ jednak cechy pisma i szczegóły wykonania pozwalają datować średniowieczne rękopisy z dużą dokładnością, jest pewne, że najstarsza zachowana kopia (podkreślmy: kopia już, nie pierwopis autorski), sporządzona w Vercelli i tam do dziś przechowywana, powstała między rokiem 1280 a 1330. Nie później. Otóż nawet koniec tego przedziału czasowego to jeszcze równe pół wieku przed przyjściem na świat Tomasza a Kempis (1380-1471), któremu na północny wschód od Alp przypisuje się do dzisiaj autorstwo tej księgi; a blisko sto lat przed jego dojrzałą działalnością pisarską.

Książka przedstawia naukę Ewagriusza z Pontu (345–399) na temat ośmiu duchów zła zwanych też myślami namiętnymi (gr. logismoi) atakujących każdego człowieka czyli obżarstwa, nieczystości, chciwości, smutku, gniewu (złości), acedii, próżności i pychy.

Książka Cisza i trwanie jest zapisem – czy też należałby raczej powiedzieć podaniem w pigułkach – nauki o medytacji o. Maina. Samo sformułowanie „nauka o medytacji” nie jest jednak tutaj zbyt trafne. Ojciec Main prowadzi nas do „trwania” w praktyce medytacji. Stale przy tym podkreśla, że ważniejsze jest regularne praktykowanie, niż rozprawianie o medytacji.

Autor stara się wyciągnąć konkretne wskazówki praktyczne, które pomogą stawać się prawdziwie duchowym człowiekiem.

W swojej książce Kryzys i odrodzenie. Tradycyjna liturgia łacińska a odnowa Kościoła Peter Kwasniewski szkicuje realistyczny portret praktyki liturgicznej, która zadomowiła się w większości parafii i kościołów świata katolickiego po II soborze watykańskim. Autor wykazuje się solidną znajomością tematu i opiera się na potwierdzonych faktach oraz doświadczeniu.

Czytelnik od razu zostaje skonfrontowany z problemem zerwania między liturgicznym duchem Ojców, to jest duchem Tradycji, a duchem i praktyką życia liturgicznego Kościoła naszych czasów.

Akrobatyka małżeńska to książka, w której ojciec Adam Szustak OP próbuje udowodnić, że małżeństwo to najprostsza rzecz na świecie, ponieważ potrzeba do niej tylko dwóch elementów — prawdziwego mężczyzny i prawdziwej kobiety, nic więcej.

Posługując się wybranymi fragmentami z Biblii, Autor opowiada o pierwotnym pomyśle Pana Boga na ludzi, a dokładniej wyjaśnia, czym jest tożsamość kobiety i mężczyzny, jakie są ich największe pragnienia, jakie role powinni pełnić w związku, jak mogą budować i rozwijać miłość, a także jak naprawiać to, co już popsuło się między nimi. 

Rozumiane jako sakramentalne uobecnienie wydarzeń zbawczych Chrystusa od pierwszych wieków chrześcijaństwa stanowiło fundament celebracji liturgicznej i wpłynęło znacząco na proces kształtowania się roku liturgicznego.

Liturgia była wówczas w centrum życia chrześcijańskiego i duchowości Kościoła.

Szczególnym nawiązaniem do tego pierwotnego i życiodajnego nurtu była wizja teologiczna przedstawicieli ruchu liturgicznego na przełomie XIX i XX wieku. Byli oni przekonani, że liturgia, tak jak w początkach Kościoła, jest szkołą modlitwy i życia. Pionier tego ruchu, Prosper Guéranger OSB (1805–1875), wiedział, że liturgia wpływa na nasze życie, kiedy ją rozumiemy, dlatego między innymi pragnął dać do rąk szerokich rzesz wiernych dzieło, które miało wprowadzić ich w liturgię świąt – w liturgię całego roku kościelnego. 

Dla Diadocha modlitwa i asceza są zewnętrznymi przejawami istniejącej wewnątrz relacji między Bogiem a człowiekiem. Zaznacza on jednak, że nie jest czymś właściwym określanie jakości tej relacji na podstawie zewnętrznych przejawów. 

Dlatego właśnie podkreśla, że to pokora najbardziej pomaga w osiągnięciu zdrowej bezinteresowności, bo prowadzi do zapomnienia o własnym sukcesie i postępie, co z kolei umożliwia to, aby modlić się jak należy, według własnego stanu.

Kiedy jednak ktoś doświadczył już żarliwości w modlitwie, przekraczającej wszelką szerokość i obejmującej wszystko, powinien bezustannie szukać tego stanu, spędzając w nim jak najwięcej czasu.

Filokalia to najważniejsza wschodniochrześcijańska antologia pism o modlitwie nieustannej. Obejmuje teksty starożytne i średniowieczne z obszaru kultury grecko-bizantyńskiej. Są one od kilku stuleci równie ważne także dla duchowości zachodniego chrześcijaństwa.

Dzieło to przeżywa nową falę zainteresowania. Wydaje się, że jego znajomość jest niemal konieczna do rozumienia ekumenicznej Tradycji Kościoła. Rozświetla ono najtrudniejsze zawiłości życia duchowego.

Formuła zwięzłych i trafnych tekstów powoduje zaś, że szybko można przejść od wiedzy o modlitwie do jej praktyki.

Niniejszy tom zawiera najbardziej uznany wybór Filokalii, dotyczący modlitwy Jezusowej, zwanej też modlitwą serca lub modlitwą nieustanną.

Książka to nietypowy podręcznik, w którym o. Adam Szustak OP krok po kroku opisuje i wyjaśnia poszczególne elementy Mszy Świętej. W prosty, ale jednocześnie oryginalny sposób daje cenne wskazówki, jak przeżywać ten niezwykle ważny dla chrześcijan sakrament. 

Przywołując historyczne i kulturowe ciekawostki, autor pomaga zrozumieć gesty oraz symbole eucharystyczne, a sięgając do mniej lub bardziej znanych fragmentów Biblii, ukazuje, jak poszerzyć własną perspektywę postrzegania poszczególnych części Mszy.

„Eucharystia. Instrukcja obsługi” dzieli się na dwie części — teoretyczną i praktyczną.

Pierwsza z nich nie jest jednak, jak można by przypuszczać, teologicznym wykładem o Mszy, ale raczej opowiada o tym, jak przygotować swoje serce na spotkanie Boga ...

Kolejny tom pism ojca Piotra Rostworowskiego zawiera wydawany po raz pierwszy komentarz do Ewangelii wg św. Jana. Jedną z najważniejszych praktyk w życiu każdego mnicha jest lectio divina – modlitewne spotkanie ze Słowem Bożym.

Niniejszy komentarz można traktować jako zapis doświadczenia ojca Piotra na tym szczególnym polu życia modlitwy. Niech ci, którzy będą czytać ten tom, zapałają równie wielką miłością do Pisma Świętego, jak Autor naszego komentarza…

Misterium świąt chrześcijańskich jest już drugą książką Odona Casela (1886–1948), wybitnego mystagoga ubiegłego stule­cia, którą publikujemy w ramach serii „Modlitwa Kościoła”.

Pozycja ta utrzymana jest w stylu żywej przemowy do odbiorców, jako zapis konferencji duchowych wygłaszanych przez Autora przy okazji poszczególnych świąt roku liturgicznego. Sam Autor – co stwierdza w przedmowie – tę właśnie formę przekazu uznawał za nader korzystną w refleksji nad liturgią, ponieważ – jako swego rodzaju wtajemniczenie – bliższa jest naturze samej liturgii.

Mimo wielu lat, jakie upłynęły od wydania oryginału, myśli zawarte w konferencjach Casela nie tracą na aktualności.

W refleksji Casela forma i treść stanowią całość. Mowa jest w niej wszakże nie w pierwszym rzędzie o formie, lecz o tym, co się w liturgii dzieje, i co dzieje się w uczestniczącym w niej człowieku.

Ojciec Włodzimierz zauważa, iż tak jak z modlitwą, tak i z postem – kwestia skuteczności jest próbą prawdziwego otwarcia serca. Otwarcia zmysłów na głos Boga, a nie na głosy naszych potrzeb, gdyż przeważnie to „nasze oczekiwania stanowią największą przeszkodę na drodze modlitwy i spotkania z Bogiem”.

Tymczasem ON „przychodzi tak, jak sam chce i zawsze zaskakuje, zawsze jest inaczej, niż sobie to wyobrażamy”.

Cóż prostszego od wyboru: oczywiście życie! Kto by wybierał śmierć?! Ale właśnie takiego wyboru kiedyś człowiek dokonał i do dzisiaj żyjemy w cieniu tego wyboru. Jest to paradoks, który jednak polega na zasadniczym nieporozumieniu odnoszącym się życia. Każdy z nas chce przecież żyć. Co jednak przez życie rozumie? Czym jest życie?

Aby zyskać wszystko, trzeba wszystko oddać. Taka jest prawda o życiu. To nam pokazał Pan Jezus swoim życiem i śmiercią. Życie, jakie nam objawił, jest zupełnie nowe, inne niż życie dotychczasowe. Stąd wielka trudność rozpoznania Jezusa zmartwychwstałego i zrozumienia tego, co się wydarzyło.

Mogą to zrozumieć jedynie ci, którzy Go umiłowali i Jemu zawierzyli. Jezus nie objawia się ani swoim wrogom, ani ludziom obojętnym, ale jedynie przyjaciołom, „wybranym świadkom”, którzy potem poniosą tę prawdę innym i przez wiarę przekażą im doświadczenie nowości życia w Duchu.

Od głoszenia tego zmartwychwstania zaczyna się także orędzie chrześcijańskiej wiary.

Bóg przychodzi w ciszy. Prorok Eliasz oczekiwał Go w burzy i wichurze a On przyszedł w lekkim powiewie. Mistrzowie duchowi uczą nas właśnie tego, jak szukać Boga w kontemplacji aby go odnaleźć. Nasza książka to swojego rodzaju przewodnik po trzech najważniejszych tradycjach medytacyjnych zachodniego chrześcijaństwa: benedyktyńskiej, karmelitańskiej i ignacjańskiej.

Adalbert de Vogüé, mnich ze wspólnoty „Pierre-qui-vire”, opisuje w książce "Kochać post" swoje pustelnicze doświadczenia związane z postem. Przypomina biblijne fundamenty, uwarunkowania historyczne oraz znaczenie praktyki postu. Przedstawia wiele wskazówek praktycznych.

Książka jest skierowana nie tylko do tych, którzy żyją w klasztorach lub znają życie monastyczne, lecz również  do każdego czytelnika zainteresowanego ludzkim i religijnym doświadczeniem postu.