Sztuka chrześcijańska

Publikacja przybliża Czytelnika do tajemniczej rzeczywistości, jaką jest ikona – znak obecności Boga pośród ludzi; do obrazu pochodzącego trochę z tego i nie z tego świata.

Aby namalować ikonę, twórca powinien być nie tylko artystą, ale i teologiem kontemplatykiem.

Autor ukazuje wielowiekowy dorobek chrześcijańskiej tradycji ikonograficznej, opierając się na źródłach biblijnych i hagiograficznych. Opowiada o rozmaitych typach ikon, ich symbolice, funkcji w liturgii prawosławnej i w osobistej pobożności, wspierając swą opowieść reprodukcjami najpiękniejszych dzieł. Odbywamy z nim podróż w czasie, kierując się geografią ikony: odwiedzamy m.in. klasztor św. Katarzyny na górze Synaj, górę Athos, Syrię, Egipt, Bałkany, Kretę, Konstantynopol.

Ale jest to też podróż duchowa, od tego, co widzialne, wyrażone za pomocą drewna i farb, do tego, co niewidzialne, do tego, w co wierzymy.

Miłość, radość, pokój, cierpliwość, dobroć i łaskawość, uprzejmość, wspaniałomyślność, opanowanie…

Wielu widzi w nich cechy dobrego człowieka. Cechy ze wszech miar pożądane. Święty Paweł natomiast twierdzi, że to owoce obecności i działania Ducha Świętego w nas. W Liście do Galatów znajdziemy ich dziewięć. Tradycja – za łacińską Wulgatą – wymienia dwanaście.

Dwanaście słów. Niektóre ważne i poważnie, inne mogą wydawać się nieco nieżyciowe.

Czym są owoce Ducha Świętego? Jak je rozumieć, jak w sobie rozwijać?

Poszukajmy odpowiedzi w zawsze głębokich myślach księdza Jana Twardowskiego.

Wdzięczność jest najbardziej religijnym uczuciem. Człowiek wdzięczny widzi, że wszystko dostaje. Widzi Stwórcę swojego życia, który wszystko mu daje. (Jan Twardowski)

Ksiądz Jan Twardowski zawsze za wszystko dziękował – Bogu i ludziom. Dziękował za „łatwe i trudne szczęście”, za to, co miłe i niemiłe. Dziękował za to, za co na ogół się nie dziękuje, bo bunt, pytanie „dlaczego właśnie ja?” przesłaniają wszystko.

Na niniejszą antologię, zatytułowaną Wdzięczność do końca, składają się wiersze oraz refleksje znane z innych publikacji Autora, a także trzynaście tekstów prozą publikowanych po raz pierwszy.

Biblia. Nowy Testament. Ilustrowany mozaikami z bazyliki św. Marka w Wenecji zawiera w polskiej edycji tekst Nowego Testamentu, przytoczony za V wydaniem Biblii Tysiąclecia (Pallottinum, Poznań 2003). Towarzyszą jej objaśnienia do Ewangelii, Dziejów Apostolskich, Listów i Apokalipsy św. Jana, a także opisy prezentowanych obrazów.

Z szóstki dzieci Giotta dwoje najstarszych miało na imiona Franciszek i Klara. Ten fakt pokazuje, jak silna relacja duchowa i artystyczna wiązała postać biedaczyny z Asyżu z jednym z najwybitniejszych malarzy włoskiego średniowiecza.

Album nie tylko prezentuje wszystkie najważniejsze prace Giotta namalowane we Włoszech, reprodukowane tu w olśniewającej jakości. Jego ogromną zaletą są przystępnie napisane przez wybitnych specjalistów eseje, przypominające nam nie tylko biografię św. Franciszka, ale i rysujące dynamiczny proces rozwoju zakonu i przemian w Kościele owych czasów, relacji zakonu ze stolicą Piotrową, związków z mecenasami należącymi do najwyższych warstw społecznych czy ówczesne spory teologiczne.

Sercem albumu pozostają jednak reprodukcje, warte długich godzin medytacji.

Teksty piszę zwykle w leśnej chatce. Są w nich wspomnienia, refleksje, opisy malowanych ikon, także otaczającej mnie przyrody. Próbowałem zapisać tak ważną tutaj ciszę, jeśli ciszę można zapisać. Może lepiej udało się to Zbyszkowi w jego fotografiach. Ukazują one przemijanie i trwanie, czas znaczony porami roku. (Michał Płoski)

Michał Płoski – z wykształcenia prawnik, pracował jako bibliotekarz, internowany w stanie wojennym; od 1988 r. maluje ikony; autor książek „Notatki z pustelni” i „Suche liście”; publikuje m.in. w „Więzi”.

Nowy leksykon sztuki chrześcijańskiej wykracza swoją zawartością poza tradycyjne wydawnictwa tego typu: oprócz  haseł poświęconych ikonografii oraz objaśnieniom terminów z zakresu architektury, sztuk plastycznych i rzemiosła artystycznego zawiera również syntetyczne omówienia sztuki różnych epok, kontynentów i miast, dziedzictwa artystycznego tych wspólnot zakonnych i zgromadzeń, które poprzez swoją działalność odcisnęły znaczące piętno na rozwoju sztuki i architektury nie tylko europejskiej, a także hasła dotyczące bardziej szczegółowych, a niezwykle ważnych zagadnień, jak np. proces kształtowania się bazyliki chrześcijańskiej, sztuka reformy katolickiej i protestanckiej, początki i rozwój paleografii oraz archeologii chrześcijańskiej czy problemy związane z konserwacją i przystosowaniem liturgicznym świątyń.

Wędrówka przez historię sztuki, aby pokazać oblicza świętości. Ten przepiękny album to prawdziwa galeria sztuki religijnej, w której znajdziemy wizerunki najznakomitszych świętych Kościoła, przedstawionych przez wielkich mistrzów malarstwa wszystkich czasów, między innymi: Caravaggia, Tycjana, Fra Angelica, Leonarda da Vinci, Antonella da Messina, Filippino Lippiego, Lorenza Lotto, Andrei Mantegni, Tiepola, Giotta.