Sztuka chrześcijańska

Publikacja przybliża Czytelnika do tajemniczej rzeczywistości, jaką jest ikona – znak obecności Boga pośród ludzi; do obrazu pochodzącego trochę z tego i nie z tego świata.

Aby namalować ikonę, twórca powinien być nie tylko artystą, ale i teologiem kontemplatykiem.

Autor ukazuje wielowiekowy dorobek chrześcijańskiej tradycji ikonograficznej, opierając się na źródłach biblijnych i hagiograficznych. Opowiada o rozmaitych typach ikon, ich symbolice, funkcji w liturgii prawosławnej i w osobistej pobożności, wspierając swą opowieść reprodukcjami najpiękniejszych dzieł. Odbywamy z nim podróż w czasie, kierując się geografią ikony: odwiedzamy m.in. klasztor św. Katarzyny na górze Synaj, górę Athos, Syrię, Egipt, Bałkany, Kretę, Konstantynopol.

Ale jest to też podróż duchowa, od tego, co widzialne, wyrażone za pomocą drewna i farb, do tego, co niewidzialne, do tego, w co wierzymy.

Fascynująca wyprawa w tajemniczy i mroczny świat bizantyjskich ikon. Tam, gdzie sztuka spotyka się z teologią, religia z polityką – tymi właśnie obszarami zajmuje się wybitny bizantolog, Nikodim Kondakow.

W swoim bogatym wywodzie autor szczegółowo opisuje technikę pisania ikon, genezę stylu bizantyjskiego malarstwa, jego uwarunkowania historyczne i polityczne.

Z perspektywy czasu można ponadto zauważyć, jak pisane w pierwszych dekadach XX wieku opus magnum Kondakowa ujmuje ikony z punktu widzenia chylącego się ku upadkowi, choć wciąż marzącego o potędze Imperium Rosyjskiego.

Nowy leksykon sztuki chrześcijańskiej wykracza swoją zawartością poza tradycyjne wydawnictwa tego typu: oprócz  haseł poświęconych ikonografii oraz objaśnieniom terminów z zakresu architektury, sztuk plastycznych i rzemiosła artystycznego zawiera również syntetyczne omówienia sztuki różnych epok, kontynentów i miast, dziedzictwa artystycznego tych wspólnot zakonnych i zgromadzeń, które poprzez swoją działalność odcisnęły znaczące piętno na rozwoju sztuki i architektury nie tylko europejskiej, a także hasła dotyczące bardziej szczegółowych, a niezwykle ważnych zagadnień, jak np. proces kształtowania się bazyliki chrześcijańskiej, sztuka reformy katolickiej i protestanckiej, początki i rozwój paleografii oraz archeologii chrześcijańskiej czy problemy związane z konserwacją i przystosowaniem liturgicznym świątyń.