Nowości

Niniejsza książka to owoc kilkudziesięcioletniego obcowania z tekstami św. Jana od Krzyża oraz sesji u braci dominikanów w ramach Letniej Szkoły Duchowości Chrześcijańskiej pt. „Droga do Boga według św. Jana od Krzyża” w sierpniu 2023 roku w Ustroniu-Hermanicach.

Autor pisze we wstępie:

Zazwyczaj we wstępach kurtuazyjnie życzy się dobrej lektury. A ja chciałbym raczej Cię ostrzec: lepiej tej książki nie czytaj! Dlatego że gdybyś poznał rzeczy święte, najświętsze tajemnice, a potem zmęczony lub – co gorsza – znudzony odłożył ją na półkę, nie byłbyś bez winy. Bo mistyka to zobowiązanie, wieczyste zobowiązanie, które przebija się w teraźniejszość jak gwałtowne zwiastowanie i ogłasza świętość czasu przeznaczeń.

A Bóg przeznaczył „duszę do chwały i określił tę chwałę […] od wieków, zanim ją jeszcze stworzył. To przeznaczenie jest tak właściwe duszy, że żadne zdarzenia przychylne czy przeciwne, wzniosłe czy niskie nie potrafią jej nigdy tego czegoś odebrać, lecz to, co jej Bóg przeznaczył od wieków, będzie posiadała na wieczność” (PD 38, 6).

Huragan takich słów rozbija wszelkie stosowane miary i strąca w otchłanie bez dna. Tu nie można ani siebie ocalić, ani czegoś wygrać, bo człowiek musi być pokonany. A tym, co pokonuje, co zwycięża – jest Miłość. U św. Jana od Krzyża doprowadzona jest ona do szaleństwa. Tym szaleńcem jest przede wszystkim Bóg, który kocha człowieka bardziej niż siebie. A tego nie mógł wytrzymać pewien świetlany gentleman na początku czasów.

Lektura Jana to – jak sam zechciał to nazwać – wydobywanie diamentu duszy z błota, sadzy czy nawarstwień smoły (por. DGK I, 9, 1). Jego słowa to strofy o nieprawdopodobnym pięknie duszy ludzkiej, to kreślenie i wykreślanie słów – słów niesłychanych o Bogu rozmiłowanym: „Bo i któż może opisać to, co On pozwala zrozumieć duszom rozmiłowanym, w których mieszka?

I kto ośmieli się wyrazić słowami to, co On im daje odczuć? Kto wreszcie może wyrazić pragnienia, które w nich wznieca?” (PD prolog, 1).

Karmel słynie z wielkiej ilości świętych i błogosławionych. Nie powinien więc dziwić fakt, że nawet tak wybitne postaci jak Edyta Stein mogą pozostawać mało znane nawet we własnej rodzinie zakonnej.

Tytuł tej pozycji Umiłowanie mądrości nawiązuje najpierw do znaczenia samej filozofii, a następnie odnosi się do życia osobistego Stein. Biblijna mądrość zawsze związana jest z drogą Bożą i z miłością.

Na gruncie duchowości mądrość jest owocem dojrzałego doświadczenia duchowego. Święty Jan od Krzyża kontemplację mistyczną, która jest najdoskonalszą drogą do zjednoczenia z Bogiem, nazywa „mądrością miłości”, którą wierzący stopniowo otrzymuje od Niego na drodze przemiany duchowej.

Mądrość jest jednocześnie pierwszym darem Ducha Świętego, otrzymanym w celu udoskonalania miłości. Dary jako sprawności bierne pozwalają wierzącemu przyjmować światło i miłość potrzebne do prowadzenia życia duchowego „na sposób boski”, przekraczający naturalne możliwości człowieka.

Gdy chodzi o podtytuł Duchowość św. Edyty Stein - podjęte zostają tematy, które dotykają samej istoty duchowości, jak: nawrócenie, droga duchowa, portret duchowy, modlitwa, mistyka, ewangeliczna ciasna brama i wąska droga, męczeństwo. Wątek dotyczący mądrości nie jest przypadkowy. Już w roku 1927 Edyta Stein pisze do kolegi Fritza Kaufmanna, dając mu wskazanie, jaką drogą powinien w życiu kroczyć. Rada dotyczy właśnie ewangelicznej mądrości.

Przejawem troski papieża Benedykta XVI o wiarę było jego bogate w treści nauczanie, a zwłaszcza jego troska o jakość powołań kapłańskich.

Zwołany przez niego Rok Kapłański miał na nowo rozbudzić w prezbiterach tożsamość kapłańską i zdynamizować ich działalność na polu ewangelizacyjnym. Kiedy więc przyglądamy się kolejnym krokom pasterskim podejmowanym przez papieża Benedykta, zauważamy, że nie były one czymś spontanicznym, ale były owocem jasnej wizji duszpasterskiej zmierzającej do odnowy świata, począwszy od odnowy kapłanów i Kościoła.

Nauczanie Ojca Świętego Benedykta XVI ma w sobie niezwykłą głębię duchową i intelektualną. Dzięki swej mądrości i jasności przekazu, papież ten nazwany został „Mozartem teologii” i na ten tytuł w całej pełni zasługuje. Jak mało kto potrafił bowiem mówić w sposób przystępny o największych tajemnicach wiary chrześcijańskiej.

Zażyłość modlitewna z Bogiem i pokorna postawa wobec Niego były fundamentem poznawania prawd objawionych i ich głoszenia. Dokładał usilnych starań, aby ukazywać światu właściwe oblicze Boga, któremu człowiek powinien dać pierwszeństwo we wszystkim. Możnym tego świata nie podobało się takie nauczanie, dlatego często je odrzucali, podobnie jak i samego papieża. Pozostał on jednak wierny do końca zasadom katolickiej nauki, pochylając się nie tylko nad wielkością Boga, ale również godnością człowieka.

Bardzo ważne miejsce w nauczania papieża Ratzingera zajmuje kapłan i jego misja we współczesnym świecie. W czasie pielgrzymki do Polski przypomniał, że ksiądz nie musi być ekspertem w sprawach ekonomii, budownictwa czy polityki. Winien być specjalistą od spotkania człowieka z Bogiem i na takiego oczekują ludzie wierzący.

Czerpiąc z wielkiego korpusu dzieł Giustinianiego, na stronicach niniejszego tomu chcemy przedstawić małą próbkę jego solilokwiów.

Ograniczymy się tutaj do napisanych w młodości, a zwłaszcza do tych, które zostały datowane przez samego autora. Oto ich wykaz:

– Rozmyślanie o wyrzeczeniu się swych dóbr i samego siebie, Jerozolima 1507 (Pensiero 1507);

– Wyznanie swych grzechów, pomiędzy 4 lipca a 6 sierpnia 1510 (Confessione);

– Rozmyślanie o bojaźni Bożej, koniec grudnia 1510 (Pensiero sul timore);

– Rozmyślanie o dobrodziejstwach i o miłosierdziu Boga, koniec grudnia 1510 (Pensiero sui benefici);

Niemal przez całą starożytność chrześcijańską i przez średniowiecze wierzono, że Maria z Magdali (zob. Mt 27,56.61; Mk 15,40.47; 16,1.9; Łk 8,2; J 19,25; 20,1.11–18), Maria z Betanii, która podejmowała Pana, przysłuchiwała się Mu (zob. Łk 10,38–42) i namaściła Jego stopy olejkiem nardowym (zob. J 11,2; 12,3–7), kobieta, która – również w Betanii – namaściła głowę Pana (zob. Mt 26,6–13; Mk 14,3–9), i grzesznica, która obmyła Jego stopy łzami, aby następnie otrzeć je własnymi włosami (zob. Łk 7,36–50) – to jedna i ta sama osoba.

Chociaż nie brakuje ojców dostrzegających tu więcej kobiet, bł. Paweł Giustiniani bez wątpienia staje po stronie tych, którzy w św. Marii Magdalenie widzą jedną tylko osobę, i jak sam wyznaje, obdarza ją głębokim nabożeństwem – zyskał tę łaskę, że zostało ono umocnione również w eremie w Camaldoli. Jest aż pięć jego niewielkich dzieł poświęconych postaci Magdaleny:

1. Święta Maria Magdalena w Ewangelii. Pierwsza redakcja (SMMV I);

2. Święta Maria Magdalena w Ewangelii. Druga redakcja (SMMV II);

3. Święta Maria Magdalena, model życia kontemplacyjnego. Pierwsza redakcja łacińska (SMMlat I);

4. Święta Maria Magdalena, model życia kontemplacyjnego. Druga redakcja łacińska (SMMlat II);

5. Święta Maria Magdalena, model życia kontemplacyjnego. Redakcja w języku volgare (SMMvolg).

W SMMV II odnajdujemy typowy i wartościowy przykład rozważania nad świętym tekstem, zgodnie z nauczaniami skodyfikowanymi przez np. św. Lorenza (Wawrzyńca) Giustinianiego (1381–1456). Odwołanie się do tego autora wydaje się nam właściwe, zważywszy na jego autorytet w tej dziedzinie, a także przede wszystkim ze względu na bezpośrednią znajomość – udokumentowaną w sposób pewny – jaką utrzymywał z nim jego błogosławiony potomek (który zresztą wykazuje, że w dziedzinie duchowości ma wiele wspólnego ze świętym patriarchą).

Zresztą św. Lorenzo Giustiniani nie ogranicza się do tego, aby przedstawić scholastyczną definicję bądź naszkicować zasady i odczucia, na jakich powinna się opierać właściwa medytacja nad świętym tekstem, ale oferuje różne cenne tego przykłady…

Publikowanie we współczesnej nam epoce, choćby w przystępnej postaci, wyboru pism eremity tak przejrzystego i doskonałego, jakim był bł. Paweł (1476–1528), to świadome wyzwanie rzucone światu z ufnością i w nadziei, która nie zawodzi; w „szaleństwie” człowieka, który wie, że głupstwo u Boga jest mądrzejsze od zwodniczej mądrości ludzi.

Ten, kto wśród współczesnego zamętu szuka drogi, żeby wrócić do swojej izdebki, bez czego nie można spotkać żywej Prawdy, podejmie to wyzwanie. Erem może stanowić konkretną metaforę dla tak wielu spośród nas, którzy na pustkowiu teraźniejszości chcieliby zyskać pomoc, żeby żyć w „wewnętrznym klasztorze” przesyconym pragnieniem Boga.

Dla innych, bez wątpienia mniej licznych, ale „powołanych” w szczególny sposób, teksty zawarte w tej książce mogą służyć jako przewodnik do tego, by w dosłowny sposób znaleźć drogę do eremu: „O beata solitudo, o sola beatitudo!”.