Zrozumieć Ojców Pustyni. Wprowadzenie do lektury apoftegmatów -Szymon Hiżycki OSB

Pierwszy tom Apoftegmatów Ojców Pustyni tzw. seria alfabetyczna. Tym tomem rozpoczynamy, podjęte niegdyś w serii "Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy", wydawanie naukowego opracowania apoftegmatów. Ograniczono się tu do Kolekcji Alfabetycznej z nielicznymi tylko poprawkami przekładu w stosunku do poprzednich wydań, opatrzonego wstępami i komentarzem.

Płyty w formacie AUDIO zawierają 116 apoftegmatów. Czyta Edward Linde-Lubaszenko. Całkowity czas nagrania: 91 min.

Słowo apophthégma – apoftegmat, sentencja, wypowiedź, pochodzi od greckiego czasownika apophthéngomai – „wypowiadać, wygłaszać” i występuje po raz pierwszy w Hellenikach Ksenofonta. Można by podać takie określenie apoftegmatu: jest to zgrabna, dowcipna, cięta wypowiedź, z jakimś przynajmniej ogólnym określeniem okoliczności jej wygłoszenia (kto, kiedy, dlaczego).

O ile poprzednie tomy Apoftegmatów Ojców Pustyni zawierały jednolite kolekcje powiedzeń Ojców, tom obecny składa się z różnego rodzaju tekstów. Większą jego część stanowią właśnie apoftegmaty. Po raz pierwszy w języku polskim ukazują się apoftegmaty etiopskie. Ukazują one wielkie, a mało znane bogactwo życia monastycznego w Etiopii, korzeniami swymi sięgające wszak IV w. W kolejnej części Czytelnik znajdzie przekłady z tzw. mniejszych zbiorów greckich i łacińskich. Uzupełnieniem tomu są dwie serie z nieco innego gatunku, tzw. opowiadań dla duszy pożytecznych (Pawła z Monemwazji i Jana Moschosa).

Jak skutecznie radzić sobie z pokusami? Odpowiedź na to właśnie pytanie znajdziemy w książce ks. Dominika Chmielewskiego SDB Walka duchowa u ojców pustyni.

Nie jest to zbiór mistycznych rozważań dla duchownych, ale podręcznik życia dla każdego z nas. Jak rozpoznać pokusy? Jakimi sztuczkami zwodzi nas szatan? Jak się mu przeciwstawić? Z pomocą w codziennych zmaganiach przychodzi prawdziwie mistyczne, głębokie chrześcijaństwo. Pozwól sobie pokazać, jak jest niezwykłe i pociągające.

Mam nadzieję, że książeczka ta będzie skromną pomocą dla kapłanów, kierowników duchowych, liderów grup modlitewnych i charyzmatycznych, by uczyć wypływać na głębię życia modlitwy, walki duchowej i rozeznawania duchów; by pomagać jeszcze skuteczniej tym, którzy powierzają nam swoje życie duchowe.

Czy możemy się czegoś nauczyć od żyjących kilkanaście wieków temu egipskich pustelników?

Tak! Autor, komentując teksty Ojców Pustyni pokazuje, jak radzić sobie ze zniechęceniem na modlitwie, powracającymi pokusami, negatywnymi emocjami...

Okazuje się bowiem, że starożytni mnisi zmagali się z tymi samymi problemami duchowymi, co my i to w jeszcze większym stopniu. Udało im się jednak wypracować skuteczne sposoby na ich pokonanie. Skuteczne, bo oparte na praktyce życia, a nie na teoretycznych rozważaniach.

Każdy rozsądny człowiek poszukuje mądrości i ludzi mądrych. Dystans czasu i przestrzeni nie jest tutaj przeszkodą. A jeśli natrafi się na mądrych ludzi, którzy mądrością umieją się dzielić?

Z takim przypadkiem mamy do czynienia, gdy spotykamy się z Ojcami Pustyni, czyli pierwszymi mnichami, którzy żyli w Egipcie między IV a VI wiekiem.

Ich krótkie sentencje, zwane apoftegmatami, koncentrują się na najważniejszych problemach człowieka wszystkich epok: czym jest życie, szczęście, grzech, jak się modlić i jak mam dojść do zbawienia? 

Kim jest Bóg i czy mogę liczyć na przebaczenie moich win? Kto może liczyć na nadzieję płynącą z wiary? Zapytajmy ich także o nasze własne problemy: Abba, powiedz mi słowo! 

Chciałbym żebyśmy popatrzyli na cztery rady, które św. Benedykt daje w swojej Regule odnośnie do modlitwy.

Jak pamiętamy, w samej Regule trudno jest odnaleźć jakiś szerszy traktat dotyczący życia duchowego czy czytania Pisma Świętego, ponieważ pod jej koniec św. Benedykt odsyła do tekstów, w których te zagadnienia są szczegółowo omówione, a ma on na myśli przede wszystkim pisma św. Jana Kasjana.

Jednak w samej Regule, mocno zależnej od wpływów pism Kasjanowych, można również odnaleźć rady, które także i sam święty Benedykt nam daje i tym radom warto się przyjrzeć.

Skoro mamy często znajdować czas na modlitwę, to w naszym rachunku sumienia, który robimy codziennie, warto sobie zadawać pytanie, który czas mogę na modlitwę poświęcić?

To nie jest nauka o ośmiu grzechach głównych – to jest nauka o ośmiu rodzajach złych myśli. Grzech w pewnym sensie jest owocem, który wyrasta z myśli, a myśl z kolei jest jak korzeń - na to zwraca opracowanie Pomiędzy grzechem a myślą. O ośmiu duchach zła Ewagriusza z Pontu.

Czy wiara staje się obecnie kwestią wyłącznie prywatną? W jaki sposób Kościół może podejmować dialog ze światem? Jak rozwój współczesnej psychologii wpływa na naszą duchowość?

Kryzys w Kościele staje się coraz bardziej widoczny. Wielu szuka przyczyn takiego stanu w aferach obyczajowych czy problemach w sprawowaniu władzy przez kościelnych hierarchów. Czy to jednak prawdziwy powód osłabienia Kościoła?

Ojciec Jan Paweł Strumiłowski, teolog i wykładowca, wskazuje na głębsze przyczyny widocznych już zmian. W swojej książce analizuje rzeczywiste okoliczności kryzysu Kościoła, które jednoznacznie świadczą o tym, iż za wszelką cenę staramy się Kościół dostosować do zasad „tego świata”.