W sporze ze złymi myślami. Lektura Ewagriusza z Pontu dzisiaj - Leon Nieścior OMI

Skupienie rekolekcyjne Jak walczyć z duchem gniewu, smutku, acedii, wyniosłości i pychy. Według Ojca Pustyni Ewagriusza z Pontu, jest próbą praktycznego wcielenia w codzienne życie duchowe nauki pontyjskiego mnicha. 

Książka przedstawia naukę Ewagriusza z Pontu (345–399) na temat ośmiu duchów zła zwanych też myślami namiętnymi (gr. logismoi) atakujących każdego człowieka czyli obżarstwa, nieczystości, chciwości, smutku, gniewu (złości), acedii, próżności i pychy.

Pisząc o gniewie, jednej z ośmiu logismoi  dręczących rodzaj ludzki, Ewagriusz posługuje się metaforą szczególną, porównując działanie pod wpływem gniewu do wyczynów człowieka odurzonego winem. Dla znających Pismo Święte ta metafora ma szczególne konotacje: w Dziejach Apostolskich Apostołowie przemawiający pod wpływem Ducha Świętego przez niektórych byli podejrzewani o upicie się młodym winem (por. Dz 2,13–14).

W naszym przypadku jednak człowiek nie działa pod wpływem Ducha Świętego, ale ducha złego i w związku z tym jego dzieła nie są duchowe, ale szatańskie. Żadna bowiem inna wada nie czyni z człowieka [umysłu] demona tak, jak gniew.

Leon Nieścior OMI, doskonały znawca Ojców Pustyni, omawia "antyrretyczną" metodę walki ze złymi myślami, odwołując się do Ewagriusza z Pontu i jego dzieła O sporze z myślami.

Złe myśli, które powiązane są z działaniem złego ducha, można zwalczać jedynie za pomocą Słowa Bożego, jak czynił to Jezus na pustyni w czasie czterdziestodniowego postu.

W czasie pobytu na pustyni walki duchowe, toczone przez Ewagriusza, nie tylko nie ustały, ale wręcz przeciwnie, nasiliły się. Pisze Palladiusz:

Pewnego razu demony tak bardzo doświadczały go pokusą nieczystości, że – jak nam [później] powiedział – przyszła mu do serca myśl: „Bóg mnie opuścił”; i całą noc spędził na modlitwie stojąc w cysternie z wodą, nagi, w środku zimy, aż jego ciało stało się twarde jak kamień. Innym razem gnębił go duch bluźnierstwa i spędził czterdzieści dni bez wchodzenia pod dach celi, aż całe ciało pokryło się robactwem niczym nierozumne zwierzę.

Ewagriusz doszedł do wniosku, że w przypadku mnichów główna walka toczy się w myślach człowieka, w sferze mniej lub bardziej niezaspokojonych pragnień czy ambicji. Problem nie leży w samych grzechach, ale w pierwszym rzędzie w walce o wyeliminowanie demonicznych podszeptów, myśli (gr. logismoí), które prowadzą do niegodziwych czynów.

Jak to się stało, że kiedyś pobożność maryjna była uznawana za ukoronowanie całej pobożności katolickiej, współcześnie zaś, w tym najbardziej powierzchownym odbiorze, zdaje się czymś anachronicznym, kojarzonym z „moherowymi babciami”, z infantylno–słodkimi piosenkami znanymi nam ze współczesnej liturgii, z przemysłem kiczowatych butelek w kształcie figurki Matki Boskiej z koroną jako zakrętką?

Jak to możliwe, że nawet wśród samych katolików publiczne odmawianie różańca (będącego przecież tradycyjną metodą katolickiej medytacji) staje się niemal heroicznym wyczynem, bo obarczonym odium śmieszności?

CZY MOŻLIWE JEST DOSTROJENIE SIĘ DO CZĘSTOTLIWOŚCI NIEBA I USŁYSZENIE GŁOSU BOGA?

Jako wierzący w Jezusa Chrystusa w naturalny sposób chcemy wiedzieć, jak możemy słyszeć głos Boga. Podobnie jak gospodarz programu, którego głos nios radiowe fale. Bóg mówi cały czas. Pytanie brzmi: czy nasz odbiornik jest właściwie dostrojony?

W tej przełomowej, opartej na biblijnym nauczaniu książce Robert Morris dzieli się tym, jak Bóg komunikuje się z nami – poprzez Biblię, okoliczności lub nawet cichy szept.

Czytając uważnie dzieło św. Hezychiusza od razu zwracamy uwagę na koncentrację na przeżyciach wewnętrznych. Cała wojna , jak i cała chwała i szczęście, koncentrują się w umyśle i w sercu. Nawet temat bliźniego pojawia się dość pobocznie.

Oczywiście nie oznacza to, że temat był nieistotny dla autora, jednak dzięki wysokiemu stopniowi ogólności w relacjach z bliźnimi oraz skupieniu się na walce wewnętrznej i modlitwie Jezusowej św. Hezychiusz osiągnął rzecz niezwykle trudną, gdyż napisał dzieło, które może być czytane z pożytkiem zarówno przez pustelników, mnichów mieszkających we wspólnocie, jak i ludzi świeckich.