Czego mogą nas nauczyć Ojcowie Pustyni? - ks. Marek Starowieyski

Sentencje Ojców Pustyni, które możemy przeczytać czy to w Filokalii, czy też w kolejnych tomach Apoftegmatów, to skarbnica wiedzy duchowej dla każdego. Duchowość pustyni nie wyraża się za pomocą ciężkiego, skomplikowanego języka teologicznego. Posługuje się raczej językiem prostym, mocno osadzonym w rzeczywistości zwykłego śmiertelnika. W wielu historiach z życia pustelników nie brak opisu wyczynów, które dziś zdają nam się bardzo obce, dlatego wydaje mi się, że słusznie można postawić pytanie: JAK ŻYĆ według Ojców Pustyni?

Pustynia to pewien styl życia, powiedzielibyśmy dzisiaj: lifestyle, który można odnieść do własnego życia, choćby w minimalnym zakresie: wybierając z niego to, co uzna się za słuszne i możliwe do udźwignięcia. W tym wszystkim fascynujące jest to, że Ojcowie Pustyni, bazując na doświadczeniu własnej słabości i upadków, położyli fundament duchowy, na którym wyrosła duchowość chrześcijańska.

Jak skutecznie radzić sobie z pokusami? Odpowiedź na to właśnie pytanie znajdziemy w książce ks. Dominika Chmielewskiego SDB Walka duchowa u ojców pustyni.

Nie jest to zbiór mistycznych rozważań dla duchownych, ale podręcznik życia dla każdego z nas. Jak rozpoznać pokusy? Jakimi sztuczkami zwodzi nas szatan? Jak się mu przeciwstawić? Z pomocą w codziennych zmaganiach przychodzi prawdziwie mistyczne, głębokie chrześcijaństwo. Pozwól sobie pokazać, jak jest niezwykłe i pociągające.

Mam nadzieję, że książeczka ta będzie skromną pomocą dla kapłanów, kierowników duchowych, liderów grup modlitewnych i charyzmatycznych, by uczyć wypływać na głębię życia modlitwy, walki duchowej i rozeznawania duchów; by pomagać jeszcze skuteczniej tym, którzy powierzają nam swoje życie duchowe.

Książka ta stanowi wybór myśli, modlitw, tekstów ks. Dolindo, które mogą nam pomóc owocnie przeżyć okres Wielkiego Postu. 

Byłem jeszcze niewinny, nadzwyczaj żywiołowy; pociągała mnie Męka Jezusa i starałem się już wtedy śpiewać Jezusowi umęczonemu (…) w tym czasie mogłem mieć najwyżej pięć [lat] – pisał ks. Dolindo Ruotolo w swojej „Autobiografii”.

Rozważanie Męki Pańskiej towarzyszyło mu od wczesnego dzieciństwa. Całe jego życie naznaczone było cierpieniem, które postrzegał jako swój udział w Męce Chrystusa.

Post jako praktyka duchowa to teksty Ojców Kościoła o poście. W dobie wzmożonego zainteresowania różnymi rodzajami postu głos Ojców Kościoła jest cennym uzupełnienie współczesnych rozważań.

„Nie uważaj postu za coś złego”. Tak w V wieku zachęcał wiernych do przełamywania uprzedzeń względem postu Pseudo-Euzebiusz z Aleksandrii. Również wielu innych wczesnochrześcijańskich pisarzy, greckich i łacińskich, poświęciło tej praktyce duchowej wiele mów i tekstów. Nie znajdziemy w nich wielu technicznych szczegółów, jak pościć, ponieważ dla autorów większe znaczenie miała moralno-duchowa postawa poszczącego względem samego ćwiczenia.

Ojcowie Kościoła to moje najbliższe środowisko - pisze ksiądz Edward Staniek. Oni wprowadzili mnie w świat autorów Pisma Świętego, który tętni życiem wszystkich postaci, o jakich pisali.

Kolejnym krokiem było wejście w świat Kościoła, jaki tworzą pokolenia szanujące autorytet Jezusa i Jego Apostołów. Spotkałem też i zawarłem przyjaźń s kilku przedstawicielami tego Kościoła liczącego już prawie dwa tysiące lat. Serce moje raduje każde spotkanie, jakie przeżyłem i przeżywam na drodze mego życia.

Niech moje małe znaki codziennych spotkań i rozmów z Ojcami Kościoła otworzą serca czytelników na życie, które jest spotkaniem.

Autor przedstawia w swojej książce 36 postaci Ojców Kościoła. Czytelnik znajdzie tu także konferencje i homilie ks. Edwarda Stańka poświęcone Ojcom Kościoła.

Apoftegmat jest króciutkim tekstem, najczęściej zbudowanym na zasadzie: ktoś zapytał – ktoś inny odpowiedział.

Uczeń zapytał mistrza – mistrz rzekł to i to. To najstarsza konstrukcja w tym gatunku literackim. Nie jest on właściwy tylko dla chrześcijaństwa, pojawia się też często w tradycji pogańskiej, nią nie będziemy się jednak tu zajmować.

Nazwa tych opowieści pochodzi od greckiego słowa apophtegma, które tłumaczy się jako „wypowiedź, sentencja”.

Apoftegmatów są tysiące i jest to typ literatury duchowej, po Biblii, najbardziej popularny w świecie chrześcijańskim. Były spisywane po grecku, łacinie, syryjsku, koptyjsku, gruzińsku, w języku gyyz, którym posługuje się chrześcijańska Etiopia. Są też ormiańskie i arabskie.

Każdy rozsądny człowiek poszukuje mądrości i ludzi mądrych. Dystans czasu i przestrzeni nie jest tutaj przeszkodą. A jeśli natrafi się na mądrych ludzi, którzy mądrością umieją się dzielić?

Z takim przypadkiem mamy do czynienia, gdy spotykamy się z Ojcami Pustyni, czyli pierwszymi mnichami, którzy żyli w Egipcie między IV a VI wiekiem.

Ich krótkie sentencje, zwane apoftegmatami, koncentrują się na najważniejszych problemach człowieka wszystkich epok: czym jest życie, szczęście, grzech, jak się modlić i jak mam dojść do zbawienia? 

Kim jest Bóg i czy mogę liczyć na przebaczenie moich win? Kto może liczyć na nadzieję płynącą z wiary? Zapytajmy ich także o nasze własne problemy: Abba, powiedz mi słowo!