Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów

Rozmowa Łukasza Wojtusika z ojcem Leonem "Dusza z ciała wyleciała" to spacer po bardzo trudnych sprawach, z zachowaniem lekkiego i zrozumiałego języka. Mamy tutaj osobę świecką, która pyta doświadczonego, ponad 86-letniego mnicha. Czy trzeba coś więcej?

Ojca Leona zna prawie każdy, przemawia za nim niezwykła otwartość i obiektywizm opinii. Czasami powie lub napisze coś ostro, ale niech ktoś mi pokaże osobę publiczną, która nie wyraża swojego zdania w sposób zdecydowany. Zwyczajnie tak trzeba…

Sentencje mnichów to pouczające mądrości ubrane w krótkie opowieści z życia religijnych mędrców. Przypowieści pełne są refleksji i przemyśleń, czasem praktycznych porad, które pokazują zagadnienia „miłości” i „przyjaźni” w świetle doświadczenia mnichów. Słowo, zapomniane trochę jako narzędzie pomocy, w prezentowanych przypowieściach staje się wsparciem dla ludzi szukających porady, rozwiązania problemu, czy wskazania drogi postępowania w konkretnej sytuacji.

Zebrane przypowieści to zbiór mądrości mnichów i pustelników – ich asceza, odrzucenie dóbr życia codziennego, ubogaciło ich życie duchowe, z którego, jak widać, możemy korzystać do dzisiaj.

Tyle już napisano o Ewagriuszu! Czy jest sens coś dodawać? Wydaje się, że wielka myśl żyje w rozlicznych jej interpretacjach i komentarzach. Tak jest niewątpliwie z ośmioma logismoi Pontyjczyka... 

Nowa interpretacja, jeśli tak można określić niniejszą refleksję, w pierwszym rzędzie chce być pozytywna, czyli uniknąć powielania klasycznej już lektury ośmiu logismoi jako opowieści o grzechach, wadach czy pokusach. Nie znaczy to, że neguje takie odczytanie. Chce jednak zobaczyć je nie tyle, jako główny przedmiot zainteresowania, wręcz cel refleksji i analiz, lecz jako sposobność do doświadczenia czegoś dobrego: własnego rozwoju, nade wszystko zaś spotkania z Panem Jezusem.

Ta pozytywność wiąże się z jeszcze innym charakterystycznym rysem myśli i tekstów Ewagriusza: wielką, jeśli nie kluczową, rolę odgrywa w nich wyobraźnia. Logismoi to myśli, które wywołują reakcję w naszym umyśle, czyli powstanie noēmata – wyobrażeń, fantazji, pojęć, konceptów, obrazowania. Cała duchowa rzeczywistość więc rozgrywa się praktycznie w przestrzeni naszego odbioru i interpretowania impulsów przychodzących od Boga, szatana czy też od nas samych.

W historii chrześcijaństwa mamy kilka dzieł literackich, które pochodzą ze środowisk monastycznych, czytane są powszechnie do dzisiaj i szczególnie silnie wpłynęły na ukształtowanie się naszej duchowości, gdyż dały wyraz ludzkiej tęsknocie za Bogiem.

Jednym z takich dzieł jest Naśladowanie Chrystusa, które jak się okazuje mylnie przypisywane jest kanonikowi Tomaszowi z Kempen (1380–1471?) będącemu wyłącznie kopistą traktatu. Najwcześniejsze rękopiśmienne kopie Naśladowania pochodzą z Włoch i oczywiście nie są przez kopistów wyraźnie datowane. 

Ponieważ jednak cechy pisma i szczegóły wykonania pozwalają datować średniowieczne rękopisy z dużą dokładnością, jest pewne, że najstarsza zachowana kopia (podkreślmy: kopia już, nie pierwopis autorski), sporządzona w Vercelli i tam do dziś przechowywana, powstała między rokiem 1280 a 1330. Nie później. Otóż nawet koniec tego przedziału czasowego to jeszcze równe pół wieku przed przyjściem na świat Tomasza a Kempis, któremu na północny wschód od Alp przypisuje się do dzisiaj autorstwo tej księgi; a blisko sto lat przed jego dojrzałą działalnością pisarską.

Treścią tej książki jest afirmacja wyboru Boga, tak pełna i radykalna, że mnóstwo czytelników widzi w niej po prostu negację wszelkich ludzkich wartości. Ale co w takim razie powiedzieć o Ewangelii, w której Chrystus wyraźnie żąda tak pełnego postawienia Go na czele swoich miłości, żeby w porównaniu z Nim każda inna miłość, nawet do własnego życia, była jakby odrzuceniem?

Zapraszamy do fascynującej podróży przez czasy wczesnochrześcijańskiego Mediolanu w towarzystwie św. Ambrożego z Mediolanu, wybitnego biskupa, mówcy i myśliciela. Jego dzieło "O dziewictwie" ukazuje nam tajemnice życia konsekrowanego, rzucając światło na wyjątkowy okres IV wieku, kiedy Kościół przechodził przez dynamiczne przemiany.

W czasach, gdy chrześcijaństwo stawało się coraz bardziej wpływową siłą społeczną, a liczba wyznawców rosła, św. Ambroży stał na czele Mediolanu, pełniąc rolę biskupa i pasterza. Jego pisma nie tylko przetrwały wieki, ale także wciąż inspirują i prowokują do refleksji.

"O dziewictwie" to jedno z tych niezwykłych dzieł, które ukazują głęboką troskę Ambrożego o duchowieństwo, dziewice konsekrowane oraz kult męczenników.

Autor, z wyjątkowym zmysłem literackim i dogłębną wiedzą teologiczną, prowadzi czytelnika przez moralno-ascetyczne rozważania na temat życia poświęconego Bogu.

Jego mowy, listy, hymny i komentarze biblijne pozostają niezwykłym dziedzictwem, a "O dziewictwie" stanowi perłę w koronie jego twórczości.

Oglądani z daleka, poznawani przez syntetyczne relacje historyków Kościoła, pierwsi egipscy mnisi zlewają się w jedną szaroburą masę: wszystko to zakapturzone, wszystko ucieka od ludzi, pości, umartwia się i podobno z jakiejś niejasnej racji ma blisko do Pana Boga. Cóż, równie bezkształtnie wygląda każda grupa ludzka, albo i każdy gatunek stworzeń, widziany z zewnątrz.

Oprócz informacji rzetelnych składają się na taki obraz także bajki, nieporozumienia i rzadko kwestionowane tzw. poglądy obiegowe. Mamy takie poglądy i przekonania o różnych narodach, mamy i o grupach zawodowych. Ojcowie Pustyni dzielą po prostu wspólny los wszystkich „obcych”. I jak człowiek, który na przykład doskonale wie od dziecka, „jacy są Niemcy”, a kiedy wreszcie pojedzie do Niemiec, zaczyna odkrywać, że są – jak wszyscy ludzie – bardzo różni, tak i ten dopiero, kto zawiera bliższą znajomość z Ojcami, zaczyna odkrywać różnice: usposobień, charakterów, stylu pobożności.

Książka ta – mimo że jest ponownym opracowaniem akademic­kich wykładów na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie – nie roztrząsa jeszcze jednego „akademickiego zagadnienia”. Raczej chce służyć pomocą dostarczoną przez teologię biblijną szeroko pojętemu duszpasterstwu i pogłębionej lekturze całego Pisma Świętego.

Dzisiejsza lectio continua Pisma Świętego obu Testamentów w cyklu liturgicznych czytań mszalnych stawia przed kapłanem, głoszącym homilię czy choćby krótkie wprowadzenie do orędzia Słowa Bożego, nowe zadanie. Wymaga mianowicie tego, by wska­zał wzajemne powiązanie myśli objawionej w Starym i Nowym Przymierzu, by pokazał ich głęboką harmonię.

Większość z nas uczestniczy w Mszy Świętej co niedziela, często od wczesnego dzieciństwa. Na początku nie przywiązywaliśmy większej wagi do tego, co się podczas niej działo na ołtarzu i wokół nas. Z czasem nasze uczestnictwo stało się bardziej świadome.

Zdarza się jednak, że jako dorośli ludzie popadamy w rutynę i nie zastanawiamy się nad tym, czym w istocie jest Msza Święta.

Uczestnictwo w Eucharystii powinno być dla każdego z nas czymś najważniejszym. Wielu wierzących nie doświadcza jednak wyraźnego wpływu coniedzielnego "bycia na mszy" na swoje życie. Cóż dopiero mówić o tych, którzy bywają na niej tylko od czasu do czasu? Jak spotkać Boga w liturgii?

Recepta jest prosta: aktywnie w niej uczestnicząc. Z początku może się wydawać, że nic się w nas nie dzieje, nie zmienia się na lepsze. Jednak nawet wtedy, gdy z liturgii niewiele zrozumiemy Bóg i tak będzie w nas działał.

Wybitni polscy mistycy są niemal nieznani. Wynika to głównie z tego, że ich najwybitniejsze dzieła pisane były po łacinie. Dziś udaje się uzupełnić to poważne uchybienie w polskiej literaturze duchowej poprzez publikację pierwszego polskiego tłumaczenia "Traktatu o najkrótszej drodze do doskonałości". Te znakomite rozważania ukazują drogę, która ma zaprowadzić człowieka do Boga i do zjednoczenia z nim.

Jeśli pośród codziennej aktywności szukasz prostego sposobu pozostawania w łączności z Bogiem, ta książka jest właśnie dla Ciebie. Autor z jednej strony daje Ci narzędzia, a jednocześnie odpowiada na osobiste pragnienie głębi. Każdy znajdzie tu coś dla siebie.

Nie ma dla człowieka większego skarbu niż to, co Bóg mu objawia o Sobie. W przekładzie na ludzki język i ludzki system pojęć nazywa się to teologią albo dogmatyką. I wielką krzywdę robimy sobie i innym, jeśli naukę wiary zbywamy jako coś mniej potrzebnego, a ograniczamy się do systemu etyki jako „egzystencjalnego” w przeciwieństwie do „teorii”. 

Ta książka powstała właśnie jako pomoc dla formatorek w zakonach żeńskich. W męskich większość braci kończy seminarium – i oby po zaliczeniu traktatów dogmatycznych nie odkładali Prawdy Bożej do lamusa jako „teorii”, co się niestety zdarza.

Jeżeli chcemy być prawdziwie sobą, to możemy to osiągnąć jedynie wówczas, gdy będziemy siebie oddawali innym. Jest to zgodne z tym, co Pan Jezus mówił w Ewangelii: Jeśli kto chce być pierwszym, niech będzie ostatnim ze wszystkich i sługą wszystkich (Mk 9,35).

Ta dynamika życia sprawdza się we wszystkich jego wymiarach, choć wyraża się zupełnie inną postawą w zależności od samej sytuacji i tego, kim w niej jesteśmy. W szczególności wygląda ona zupełnie inaczej w życiu domowym, a inaczej w życiu zawodowym. W domu jesteśmy kimś innym w odniesieniu do żony, kimś innym w relacji do dzieci, rodziców, teściów, brata, siostry, cioci, wujka, kuzynów itd.

Natomiast w pracy zawodowej nasza postawa powinna się wyrażać inaczej w relacji do naszych pracowników, a inaczej do przełożonych, inaczej do kontrahentów, z którymi współpracujemy w realizacji naszych zadań, a inaczej do klientów korzystających z naszej pracy. Można powiedzieć, że zasada jest taka sama – musi to być relacja miłości - ale jej realizacja musi wyglądać inaczej w zależności od sytuacji, w jakiej jesteśmy.

W mediach panuje prosta zasada: krótko i przystępnie… Treść, która przekracza określone normy, w jakiś sposób przytłacza i staje się mało atrakcyjna.

W pośpiechu przelatujemy przez słowa-klucze, czasami zatrzymując się na dłużej. Nie mam na to czasu. Pęd życia wymaga wyrobienia określonej normy. Zazdrościmy tym, którzy mogą sobie pozwolić na luksus powiedzenia: nigdzie mi się nie śpieszy.

Z literaturą religijną jest odwrotnie. Ona nie akceptuje pośpiechu, tym bardziej wyrabiania sobie opinii w danym temacie na podstawie jednej książki. Świat nie jest czarno-biały. Skala szarości pozwala na obiektywizm.

Udostępniamy poniższe motywatory, aby jeszcze bardziej usprawnić proces zapoznawania się z duchowością benedyktyńską i z tym, co 1500-letnia tradycja, w słowach współczesnych pisarzy, ma do zaoferowania. Znajdziecie tutaj autorów, których treści publikowaliśmy na stronach internetowych i w mediach społecznościowych. Podobnie jak publikacje Jak żyć według Ojców Pustyni? oraz Osiem rodzajów złego życia, i ta książka jest tylko urywkiem większej całości. Zebrane tutaj refleksje mają nadać kierunek i zachęcić do

Reguła zawiera w sobie niezwykły potencjał, który także i dziś może, a nawet powinien być wykorzystany do budowania lepszego, bardziej chrześcijańskiego świata.

Przede wszystkim jako tekst, który uczy nas, w jaki sposób mamy służyć Bogu, a zatem spełniać nasz podstawowy ludzki obowiązek. Jeśli zostanie on rzetelnie wypełniony, wszystko inne, co jest nam jeszcze potrzebne, przyjdzie, wraz z Bożym błogosławieństwem.

Jak jednak rozumieć słowo „psałterz”? Mylilibyśmy się, utożsamiając go jedynie z księgą biblijną. Mówiąc o psałterzu, jeśli chcemy pozostać wierni Tradycji, mamy na myśli to wszystko, z czego on wyrósł, co wokół psalmów się rozgrywa, co one wyrażają, czemu służą, całą tę rzeczywistość, która dzięki nim nieustannie jest aktualizowana. Psalmy są gramatyką spotkania z Bogiem.

Książka o. Jana P. Strumiłowskiego "Zrodzony z wiary. Teologiczne podstawy tożsamości człowieka według Thomasa Mertona".

Chrześcijanie, chcąc budować kulturę opartą na wierze, zbyt mocno skupiają się na jej skutkach społecznych, politycznych itp., nie dostrzegając, że zatraca się rozumienie tego, co stanowi ich fundament, a jest nim właśnie wiara.To zaniedbanie może sprawić, że ich wysiłki okażą się zupełnie nieskuteczne.

Modlitwa Jezusowa jest bardzo starą formą modlitwy. Trudno wskazać jej początek. Korzeni tej formy modlitwy należy szukać w zachęcie Pana Jezusa o tym, żeby zawsze się modlić i nie ustawać.

To wskazanie Chrystusa nie dawało spokoju wielu mnichom. Nie wiedzieli w jaki sposób jest możliwe spędzanie całego czasu na modlitwie. Nie rozumieli w pełni wypowiedzi Jezusa, dlatego bardzo różnie rozumiano to zalecenie. Było wiele prób rozwiązania tego problemu. Nie wszystkie spotkały się przychylną reakcją w Kościele. Wiele postaw zostało potępionych.

Nie ma tu miejsca na szczegółowe opracowanie tego zagadnienia. 

Ta szczególna pozycja ma przybliżyć wszystkim osobom charakter rekolekcji Oddychać Imieniem, jak i samą modlitwę Jezusową.

Monastyczna tradycja nakazywała bić o zmroku w dzwon, aby ułatwić orientację pielgrzymom kierującym się do klasztorów i sanktuariów. Dzwon zagubionych wskazywał właściwy kierunek, przybliżoną odległość, a przede wszystkim pozwalał odnaleźć właściwy szlak tym, których zaskoczyły mrok, mgła i innego rodzaju przeciwności. Taki obraz nabiera wartości symbolicznej. Klasztory na całym świecie pełnią dziś podobną rolę. Prowadzą wiernych przez mgłę jaką stanowią wyzwania współczesności. 

Tłumaczenie "Reguły" św. Benedykta z Nursji i II Księgi "Dialogów" św. Grzegorza Wielkiego, poświęconego życiu Patriarchy Mnichów Zachodu. Dzieło św. Grzegorza stało się jednym z najsłynniejszych tekstów hagiograficznych i wzorem dla późniejszych żywotów. Teraz na płycie w formacie MP3

Tłumaczenie "Reguły" św. Benedykta z Nursji i II Księgi "Dialogów" św. Grzegorza Wielkiego, poświęconego życiu Patriarchy Mnichów Zachodu. Dzieło św. Grzegorza stało się jednym z najsłynniejszych tekstów hagiograficznych i wzorem dla późniejszych żywotów. Teraz na płycie w formacie MP3

Skąd tytuł Osiem rodzajów złego życia? Osiem duchów zła, czyli osiem złych decyzji, to wspomniany klucz, który prowadzi nas do poznania korzeni wad, które dewastują nasze życie; jednocześnie stanowią o tym kim jesteśmy wobec samych siebie i innych.

Ewagriusz z Pontu opisał je bardzo dokładnie, i był szczery do bólu. W niniejszym wyborze umieściłem fragmenty ze współczesnych opracowań, które starają się wytłumaczyć skomplikowany system, powiedziałbym wręcz, naczyń połączonych, jakimi są duchy zła.

Jednak nie jest to tylko opis, ale idąc za przykładem Ojców Pustyni, w pierwszym rzędzie zostaje przedstawiona diagnoza choroby i w następnej kolejności kilka rad, jak rozwiązać trudną sytuację, a na przyszłość zastosować środki profilaktyczne.

Niemal przez całą starożytność chrześcijańską i przez średniowiecze wierzono, że Maria z Magdali (zob. Mt 27,56.61; Mk 15,40.47; 16,1.9; Łk 8,2; J 19,25; 20,1.11–18), Maria z Betanii, która podejmowała Pana, przysłuchiwała się Mu (zob. Łk 10,38–42) i namaściła Jego stopy olejkiem nardowym (zob. J 11,2; 12,3–7), kobieta, która – również w Betanii – namaściła głowę Pana (zob. Mt 26,6–13; Mk 14,3–9), i grzesznica, która obmyła Jego stopy łzami, aby następnie otrzeć je własnymi włosami (zob. Łk 7,36–50) – to jedna i ta sama osoba.

Chociaż nie brakuje ojców dostrzegających tu więcej kobiet, bł. Paweł Giustiniani bez wątpienia staje po stronie tych, którzy w św. Marii Magdalenie widzą jedną tylko osobę, i jak sam wyznaje, obdarza ją głębokim nabożeństwem – zyskał tę łaskę, że zostało ono umocnione również w eremie w Camaldoli. Jest aż pięć jego niewielkich dzieł poświęconych postaci Magdaleny:

1. Święta Maria Magdalena w Ewangelii. Pierwsza redakcja (SMMV I);

2. Święta Maria Magdalena w Ewangelii. Druga redakcja (SMMV II);

3. Święta Maria Magdalena, model życia kontemplacyjnego. Pierwsza redakcja łacińska (SMMlat I);

4. Święta Maria Magdalena, model życia kontemplacyjnego. Druga redakcja łacińska (SMMlat II);

5. Święta Maria Magdalena, model życia kontemplacyjnego. Redakcja w języku volgare (SMMvolg).

W SMMV II odnajdujemy typowy i wartościowy przykład rozważania nad świętym tekstem, zgodnie z nauczaniami skodyfikowanymi przez np. św. Lorenza (Wawrzyńca) Giustinianiego (1381–1456). Odwołanie się do tego autora wydaje się nam właściwe, zważywszy na jego autorytet w tej dziedzinie, a także przede wszystkim ze względu na bezpośrednią znajomość – udokumentowaną w sposób pewny – jaką utrzymywał z nim jego błogosławiony potomek (który zresztą wykazuje, że w dziedzinie duchowości ma wiele wspólnego ze świętym patriarchą).

Zresztą św. Lorenzo Giustiniani nie ogranicza się do tego, aby przedstawić scholastyczną definicję bądź naszkicować zasady i odczucia, na jakich powinna się opierać właściwa medytacja nad świętym tekstem, ale oferuje różne cenne tego przykłady…